دلایل تهیه صورت­‌های مالی تلفیقی چیست؟/ تفاوت­‌های اساسی صورت­های مالی تلفیقی با صورت­‌های مالی جداگانه (شرکت اصلی) چیست؟

دلایل تهیه صورت­‌های مالی تلفیقی چیست؟/ تفاوت­‌های اساسی صورت­های مالی تلفیقی با صورت­‌های مالی جداگانه (شرکت اصلی) چیست؟


به گزارش ایلنا، تاریخچه تهیه صورت­‌های مالی تلفیقی بالغ بر ۱۰۰ سال است. (انگلستان سال ۱۹۲۰ میلادی- تهیه اولین ترازنامه تلفیقی در شرکت نابل  سال ۱۹۲۹ میلادی؛ الزامی شدن تهیه صورت­های مالی توسط بورس اوراق بهادار لندن؛ایالات متحده سال ۱۹۴۰ میلادی- الزامی شدن تهیه صورت­های مالی؛  ایران  ۱۳۷۸ هجری شمسی- استاندارد حسابداری شماره ۱۸- الزامی شدن تهیه صورت­های مالی تلفیقی در ایران)


یکی از اصلی­‌ترین علل تهیه صورت­های مالی تلفیقی، جلوگیری از افشا سودوزیان تحقق نیافته و موهوم توسط شرکت اصلی می­باشد که بین شرکت­های درون گروهی به منظور نشان دادن سودوزیان غیر واقعی اتفاق می‌­افتد. به عنوان مثال، اگر شرکت اصلی ساختمانی را به قیمت گزاف به یک شرکت فرعی واگذار نماید، صورت­های مالی تلفیقی اثر معامله موصوف را خنثی خواهد نمود، لذا در اغلب موارد در شرکت­های ایرانی سود افشا شده در صورت سودوزیان شرکت اصلی، مازاد بر سود افشا شده در صورت سودوزیان تلفیقی می­باشد؛ به بیان بهتر معاملات درون گروهی با فرض سود، منجر به پایین آمدن سود تلفیقی خواهد گردید.


جهت درک بهتر مطالب فوق لازم به ذکر است، مصداق صورت­های مالی تلفیقی در علوم ریاضی تحت عنوان اجتماع دو داده ذکر شده است، لذا همانطور که در تهیه اجتماع دو محیط، نقاط مشترک خارج می­گردند، در تهیه صورت­های مالی تلفیقی نیز معاملات درون گروهی که بین شرکت­های اصلی و فرعی رخ داده است، حذف  می‌شوند.


شایان ذکر است، علی رغم وجود شخصیت حقوقی جداگانه برای هریک از شرکت­های یک مجموعه و همچنین ارائه صورت­های مالی جداگانه توسط هر کدام از شرکت­ها، لیکن به هنگام تهیه صورت­های مالی تلفیقی کلیه شرکت­ها، یک مجموعه واحد تصور می­گردند و از این رو رجحان محتوا بر شکل در تهیه صورت‌­های مالی مزبور رعایت می­‌گردد؛ مع‌­الوصف صورت­های مالی تلفیقی نگاهی جامع بر عملکرد کل گروه دارد؛ از این رو مهمترین استفاده ­کنندگان از صورت­های مالی تلفیقی، سهامداران و ذینفعان شرکت اصلی می‌­باشند.


چه زمانی کنترل ایجاد می‌شود؟


شرکت اصلی (شرکت مادر) به شرکتی اطلاق می­‌گردد که بر روی شرکت فرعی کنترل دارد. جهت رفع ابهاماتی در اینخصوص که چه زمانی کنترل ایجاد می­‌شود، لازم به ذکر است که توانایی کنترل و هدایت سیاست­های پولی و عملیاتی (توانایی کنترل فعالیت­های دارای اثر قابل ملاحظه بر بازده سرمایه پذیر) شرکت دیگر را کنترل می­نامیم، به همین جهت میزان سرمایه گذاری یک شرکت در سهام شرکت دیگر، تنها معیار تعیین کننده وجود و یا عدم وجود کنترل نمی­باشد، لذا ممکن است شرکتی دارای کنترل بر شرکت فرعی دیگر باشد، در صورتیکه فاقد هرگونه مالکیتی در شرکت سرمایه پذیر باشد.


شناسایی سهم سود شرکت اصلی


یکی از موارد حائز اهمیت اختلاف بین صورت­های مالی تلفیقی و صورت­های مالی جداگانه شرکت اصلی در سیاست­های تقسیم سود شرکت­های فرعی می­باشد. در تهیه صورت­های مالی جداگانه (شرکت اصلی) به میزان سود تصویب شده توسط مجمع عمومی عادی شرکت فرعی، شناسایی سود صورت می­گیرد؛ لذا اگر سیاست شرکت فرعی توزیع حداقل سود از عملکرد سال مورد نظر باشد، منجر به پایین بودن سود خالص شرکت اصلی نسبت به سود خالص تلفیقی می‌­گردد؛ لیکن در تهیه صورت‌های مالی تلفیقی فارغ از میزان تصویب سود در مجمع، سهم سود سهامداران از عملکرد شرکت فرعی در دوره مورد نظر شناسایی می­‌گردد.

آغاز لیگ برتر تنیس روی میز با 6 دیدار
هم اکنون بخوانید


صورت وضعیت مالی تلفیقی


یکی دیگر از اجزای صورت­های مالی، صورت وضعیت مالی می­باشد که تصویری در لحظه از وضعیت دارایی­ها، بدهی­ها و حقوق صاحبان سهام ارائه می­‌کند؛ اما مسئله اینجاست که در اغلب موارد به هنگام مقایسه دو صورت وضعیت مالی تلفیقی و شرکت اصلی، اختلاف­های با اهمیتی را شاهد هستیم که برخی از تفاوت­های موصوف را در ادامه مرور خواهیم کرد.


بر طبق استانداردهای حسابداری ایران باید خالص دارایی­های شرکت فرعی به ارزش منصفانه در صورت­های مالی تلفیقی شناسایی گردد؛ لیکن در صورت­های مالی جداگانه اغلب شرکت­ها، دارایی­ها را به ارزش بهای تمام شده تاریخی (بهایی که هنگام خرید دارایی متحمل شده‌­اند) شناسایی می­‌کنند، لذا ممکن است شاهد       اختلاف­‌هایی در اینخصوص بین دو صورت مالی باشیم؛ البته ذکر این موضوع لازم است که با توجه به مخارج بالا جهت تعیین ارزش منصفانه خالص دارایی­های شرکت به صورت سالانه، معمولاً شرکت­ها از این مهم صرف نظر کرده و درج بند تعدیل در گزارش حسابرسی را می پذیرند.


واژه سرقفلی (سود حاصل از خرید زیر قیمت) که در قسمت دارایی­های غیرجاری صورت وضعیت مالی تلفیقی افشا می­گردد، بیان­گر مازاد مبالغ پرداخت شده (و یا مابه­ازای انتقال یافته) توسط شرکت تحصیل کننده، نسبت به ارزش منصفانه خالص دارایی­های شرکت فرعی جهت تحصیل شرکت فرعی در زمان تحصیل می­‌باشد.


مطابق استانداردهای حسابداری حقوق منافع دارای حق کنترل از حقوق منافع فاقد حق کنترل(اقلیت)، در صورت‌­های مالی تلفیقی باید تفکیک شود و به همین جهت در قسمت حقوق صاحبان سهام در صورت وضعیت مالی تلفیقی، سهم اشخاص فاقد حق کنترل به صورت مجزا افشا می‌شود.


همانطور که در بخش ابتدایی این مقاله اشاره شد، یکی از اهداف صورت­های مالی تلفیقی حذف معاملات فی مابین شرکت­های اصلی و فرعی می باشد، لذا در مواقعی که معاملات مزبور به صورت نسیه صورت گیرد، بدیهی است دیون و مطالبات ناشی از معاملات درون گروهی نیز باید در صورت وضعیت مالی تلفیقی حذف گردند.


تاریخ‌­ها و دوره‌­های حسابداری در تهیه صورت­های مالی تلفیقی


صورت­‌های مالی واحد تجاری اصلی و واحدهای فرعی آن، برای هدف­‌های تهیه صورت­های مالی تلفیقی به‌ طور معمول باید از نظر دوره مالی با هم یکسان باشند.


سودمندی صورت­های مالی تلفیقی مربوط به دوره­های زمانی یکسان، بسیار بیشتر از صورت­های مالی تلفیقی است که دوره­های زمانی آن با هم متفاوت است، زیرا تفاوت زمانی به امکان مقایسه­‌پذیری صورت­های مالی تلفیقی آسیب می­‌رساند.

تداوم رکود در خرده فروشی‌ها
هم اکنون بخوانید


طبق استانداردهای حسابداری ایران، هنگامی که تاریخ‌­های گزارشگری یکسان نیست واحد تجاری فرعی برای مقاصد تلفیق غالباً باید صورت­های مالی خود را به تاریخ صورت­های مالی واحد تجاری اصلی تهیه کند. چنانچه این امر مقدور نباشد صورت­های مالی واحد تجاری فرعی برای آخرین سال مالی آن مورد استفاده قرار می‌­گیرد مشروط بر اینکه پایان سال مالی واحد تجاری فرعی بیشتر از سه ماه قبل از پایان سال مالی واحد تجاری اصلی نباشد. در چنین مواردی، وقوع هرگونه رویدادی در فاصله زمانی مذکور که تأثیر عمده­ای بر صورت­های مالی تلفیقی داشته باشد باید از طریق اعمال تعدیلات لازم به ‌حساب گرفته شود.


مطابقت با استانداردهای بین المللی گزارشگری


تنها اختلاف بین استاندارد حسابداری شماره ۳۹ ایران و استاندارد بین المللی گزارشگری مالی شماره ۳، احتساب استهلاک انباشته جهت سرقفلی در استاندارد حسابداری ایران و عدم احتساب هزینه مذکور بر طبق استانداردهای بین المللی می­باشد، لذا بر طبق استاندارد حسابداری شماره ۳۹ ایران، سرقفلی می بایست به مبلغ شناسایی شده در زمان تحصیل پس از کسر استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته شناسایی گردد.


نتیجه گیری و پیشنهادات


به‌رغم اهمیت شخصیت واحد گروه، برای گزارشگری مالی، باید توجه داشت که گروه شخصیت قانونی ندارد و قادر به صدور سهام، تملک دارایی و تحمل بدهی نیست. گروه شخصیتی ندارد که بتوان آن را به دادگاه احضار و علیه آن اقامه دعوی‌کرد. گروه به لحاظ نداشتن شخصیت قانونی نمی‌تواند تقسیم سود کند.  افزون براین،  اعتباردهندگان نمی‌توانند برای ارزیابی توان پرداخت بدهی  به منابع سایر شرکت­های گروه، به غیر از شرکتی که به آن وام داده‌اند، اشاره کنند. اما رشته روابط اقتصادی و ماهیت کنترل شرکت اصلی برشرکت­های فرعی، توجیه پایداری برای تلقی این مجموعه، به عنوان یک مجموعه اقتصادی واحد است.


درصورتی که تعداد شرکت­‌های موجود در گروه زیاد باشد، مجبور خواهیم بود برنامه زمانبندی‌شده داشته باشیم. در برنامه زمانبندی، یکی از کارهایی که بسیار زمان بر است، حذف حساب­‌های فیمابین گروه است. برای اینکه در انتهای دوره مالی دچار مشکل نشویم، بهتر است در خلال سال مالی، شرکت­های گروه حتی المقدور در فاصله‌های زمانی‌‌ هر سه ماه یک‌بار، یا هر شش ماه یک‌بار، حتماً با همدیگر صورت­‌های تطبیق تهیه کنند و نسبت به رفع مغایرت­‌های موجود اقدام کنند.


درحالی که با استفاده از نرم افزارهای معمول کامپیوتری می­‌توان با سرعت بالایی عملیات تلفیق را انجام داد، متأسفانه در ایران این عمل به کندی انجام می‌­گیرد؛ لیکن با آموزش گروهی از متخصصین برنامه نویسی و تسلط نسبی آن­ عزیزان به علم حسابداری، انجام این عمل به سرعت انجام می­‌گیرد.


نویسنده: امیرحسین حیدری


عضو انجمن حسابداران خبره ایران


عضو انجمن حسابرسان داخلی ایران


مدرس استانداردهای حسابداری


انتهای پیام/

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

18 + هشت =

دکمه بازگشت به بالا