تحلیلگر مسائل افغانستان با اشاره به حادثه آتش‌سوزی خودروی حامل اتباع افغان، حضور آنها در ایران را حاصل نبود حداقل‌ترین امکانات در این کشور دانست و گفت: به رغم همه خوبی‌هایی که ایران برای اتباع افغانستانی انجام داده افکار عمومی را علیه ایران جهت می‌دهند.
پس از اتفاق غرق شدن چند تبعه غیرقانونی افغانستان در هریرود، در روزهای اخیر تعدادی از مهاجران افغان در حادثه پیش آمده برای یک خودرو در یزد کشته و زخمی شدند، این دو موضوع در روزهای اخیر باعث ایجاد موج منفی در میان افکار عمومی افغانستان شده که به نظر می‌رسد با شیطنت کشورهای دیگر و پشتیبانی رسانه‌ای آنها در حال رقم خوردن است.
«پیرمحمد ملازهی» کارشناس مسائل افغانستان درباره آتش گرفتن خودرو حامل اتباع غیرقانونی افغانستان در ایران در حالی که مشکوک به حمل مواد مخدر بوده است، گفت: مرز افغانستان و ایران یک مرز بسیار طولانی است که سه استان «خراسان رضوی»، «خراسانی جنوبی» و «سیستان و بلوچستان» را در ایران و استان‌های «هرات»، «فراه» و «نیمروز» را در افغانستان شامل می‌شود، بنابراین وقتی افغان‌ها امکانات و اراده ندارند و حتی این موضوع برای آنها در اولویت قرار ندارد، طبیعتا کنترل مرز به این گستردگی به دست ایران می‌افتد و ایران باید آن را تحت کنترل خود داشته باشد.
وی افزود: حقیقت تلخ این است که افغانستان امروز و مردمان افغانستان بین مرگ و زندگی قرار گرفته‌اند. در این کشور امکان زیستی محدودی وجود دارد و آنها مجبورند از کشور خارج شوند و این تنها به مرزهای ایران محدود نیست، مرزهای آسیای مرکزی و پاکستان نیز همین وضعیت را دارند و فقط مرزهای چین به علت کوهستانی بودن منطقه امکان تردد ندارند.
ملازهی با بیان اینکه رفت و آمدهای غیرقانونی مهاجران افغان در مرزهای آسیای مرکزی، پاکستان و ایران به صورت یک روال طبیعی درآمده است، بیان کرد: از سویی ایران هم نتوانسته این مهاجران را ساماندهی کند و مهاجران افغان که در زمان اتحاد جماهیر شوروی وارد ایران شده‌اند، در سراسر کشور پراکنده هستند که یکی از مشکلات به وجود آمده در مورد آنها فرزندانشان هستند، افغانستان آنها را به عنوان تبعه افغان می‌شناسد اما قوانین ایران آنها را ایرانی می‌داند.
وی ادامه داد: کنسولگری‌های ما در هرات نیز این امکانات را ندارند که به شکل قانونی به این همه نیروی داوطلب کار ویزا داده و وارد بازار کار ایران کنند، بنابراین مشکلی که پیش می‌آید این است که آنها به صورت غیرقانونی از این مرز طولانی رد می‌شوند.
این کارشناس مسائل شبه قاره با اشاره به حضور نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان، تصریح کرد: برخی از رسانه‌های افغانستان بر اثر تاثیرات نیروهای خارجی حاضر در این کشور با رسانه‌های ایرانی زاویه دارند و از کمک‌های مالی شرکت‌های کمک‌رسان آمریکایی و اروپایی استفاده می‌کنند، بنابراین باید به نوعی خواست این شرکت‌ها را هم برآورده کنند و اینگونه نیست که آنها به صورت مجانی پول در اختیار این رسانه‌ها قرار دهند و هیچ کاری هم برایشان انجام نشود.
ملازهی با بیان اینکه اگر بخواهیم واقع‌بینانه تحلیل کنیم، باید هر دو طرف را در نظر بگیریم، گفت: ایران باید سیاست روشنی را اتخاذ کند؛ چراکه اتباع غیرقانونی افغانستان همواره از مرر گذر می‌کنند و به ایران می‌آیند.
وی درباره اینکه خودرو حامل اتباع افغانستانی مشکوک به حمل مواد مخدر بوده و به هشدارها و ایست پلیس دقت نکرده است، افزود: وانت‌های حمل‌ونقل اتباع افغانستانی در مقابل هشدارهای پلیس نمی‌ایستند و در سیستان و بلوچستان نیز این را شاهد هستیم، واقعیت این است که اگر آن کسی که مهاجران را به صورت قاچاق می‌آورند گیر بیفتد، برایش دردسر می‌شود و ترجیح می‌دهد که فرار کند.
ملازهی درباره ریشه مهاجرت افغانستانی‌ها با حضور آمریکا و جنگ‌های داخلی و همچنین پایین نگه داشته شدن سطح رفاه مردم در این کشور خاطرنشان کرد: این واقعیت است که آمریکایی‌ها به رغم همه وعده‌هایی که در مورد توسعه و ایجاد شغل در افغانستان داده بودند، هیچ کدام از شعارهایشان را عملیاتی نکردند و علاوه بر صرف میلیون‌ها دلار هزینه، حضورشان هیچ سودی در برنداشته است و تنها برای بخش کوچکی از افرادی که در قدرت هستند، مفید بوده است.
این تحلیلگر مسائل افغانستان اضافه کرد: بنابراین حضور آمریکا هیچ نقش مثبتی در افغانستان نداشته اما نقش منفی آن به وجود آمدن فقر در این کشور مشهود است. وقتی انسان در موقعیتی قرار بگیرد که چیزی برای خوردن نداشته باشد و زن و بچه‌اش در حال مرگ باشند، چه باید کرد؟ طبیعی است که از آن مملکت فرار می‌کند.
وی ادامه داد: شرایطی که آمریکایی‌ها ایجاد کرد‌ه‌اند، آن شرایطی نیست که ادعا داشتند، آنها مدعی بودند که آمده‌اند افغانستان را از جنگ و خونریزی نجات دهند، نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه جنگ تثبیت شده و بیشتر مناطق افغانستان درگیر فقر و نارضایتی هستند. طالبان در مناطق مختلف قدرت گرفته و بسیاری از مناطق از دست دولت خارج شده و در دست این گروه افتاده است.
ملازهی با بیان اینکه تردیدی نیست که مسئولیت همه این مسائل بر عهده آمریکایی‌ها و ناتو است، یادآور شد: باید این را در نظر بگیریم که بخشی از نیروی کار افغانستان در این فضا مجبور است که از این کشور خارج شود و دلیل آن این است که مردمش هیچ چیزی برای زندگی کردن ندارند.
این تحلیلگر مسائل جنوب و غرب آسیا اظهار داشت: مردم افغانستان بهترین مردم با ایران هستند و از سویی نیز بیشترین حمایت را ایرانی‌ها در زمان جنگ و اشغال افغانستان از افغانی‌ها انجام دادند؛ ایران به ۳ میلیون تبعه افغان در ایران کار و زندگی داده و مثل کشورهای دیگر آنها را در کمپ‌ها جمع نکرده و اجازه داده که در جامعه حضور داشته باشند. همین موضوع نیز باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای ایران شده اما با همه این شرایط، دستاورد این همه فداکاری ایران چیست؟ همین است که می‌بینید یک اتفاق اینچنینی همه افکار عمومی افغانستان را علیه ایران جهت می‌دهند.
وی درباره شیطنت کشورهای دیگر برای ایجاد اختلاف بین دو کشور ایران و افغانستان گفت: عده‌ای از فضای به وجود آمده در حال استفاده بردن هستند و موضوع این است که ما نباید این فضا را برای آنها ایجاد کنیم.