به گزارش اعتماد نو، یکی از اجزای منابع عمومی بودجه در ایران منابع با منشأ نفتی است که سهم بالایی را نیز از منابع عمومی تشکیل می دهد. چون نفت یک ثروت ملی است، بنابراین منطقی است که از منابع حاصل از فروش نفت برای تأمین هزینه های جاری دولت استفاده نشود.
درواقع، باید از این منابع برای افزایش ثروت و رشد اقتصادی کشور بهره گرفت. به عبارت دیگر، نفت به مثابه یک درخت می ماند که باید از ثمرات آن استفاده کرد و نه از خود درخت. بسیاری از صاحبنظران کشور بر این باورند که وابستگی بیش از حد بودجه به درآمدهای نفتی، مسئله تخصیص خوب منابع را از موضوعیت انداخته است.
ارقام مربوط به محاسبه سهم نفت در بودجه (اعم از نرخ تبدیل دلار به ریال، حجم صادرات و …) در بودجه ذکر نمی شود و باید آن را برآورد کرد. برای تحقق کامل ردیف های درآمدی ۱۳۹۷، لازم است قیمت هر بشکه نفت خام و میعانات گازی حدود ۵۵ دلار، نرخ برابری دلار معادل ۳هزار و ۸۵۴ تومان یعنی بدون در نظر گرفتن رقم ۱۰ هزار میلیارد تومان بابت افزایش نرخ ارز حاصل از فروش نفت که نرخ ارز در لایحه ۳۵۰۰ تومان خواهد بود و صادرات نفت حدود ۲ میلیون ۶۳ هزار بشکه در روز فرض شود.
سرجمع منابع نفت در بودجه با احتساب منابع نفتی که قرار است به جای صندوق توسعه به بودجه دولت واریز شود حدود ۱۳۲ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
ماشین حسابی که آماده کرده اید را پیش روی خود قرار دهید تا ارقام نفت بودجه ای امسال را با هم حساب کنیم؛ در سال قرار است حدود ۲ میلیون ۱۳ هزار بشکه در روز نفت صادر کنیم. همچنین قرار است حدود۴۰۰ هزار بشکه میعانات گازی صادر کنیم. همچنین قرار است حدود ۱۰۰ هزار بشکه میعانات گازی به پتروشیمی ها بفروشیم. قیمت هر بشکه نفت و میعانات را حدود ۵۵ دلار در نظر بگیرید (قیمت میعانات و فروش به پتروشیمی ها کمتر از ۵۵ دلار است، اما برای جلوگیری از پیچیده شدن محاسبات، فرض کنیم همان ۵۵ دلار).
براساس گزارشی که مرکز پژوهش های مجلس ارایه کرده است، به این ترتیب، مجموع صادرات نفت و میعانات عبارت است از حدود ۲٫۶ میلیون بشکه در روز خواهد بود. این رقم را در ۵۵ دلار و سپس در ۳۶۵ روز سال ضرب کنیم. حاصل می شود حدود ۵۲ میلیارد دلار که رقم دقیق تر آن با در نظر گرفتن ارقام گرد نشده و… حدود ۵۲٫۷ میلیارد دلار در سال است.
این رقم به دلار است و باید به ریال تبدیل شود پس آن را در نرخ ارز بودجه ای که حدود ۳هزارو ۸۵۰ تومان به ازای هر دلار است ضرب کنیم حاصل می شود رقمی حدود ۲۰۳ هزار میلیارد تومان در سال. این رقم کل مبالغ حاصل از نفت است و باید طبق قانون بین سه جا تقسیم شود: شرکت ملی نفت (بابت هزینه های استخراج نفت و اداره امور پروژه های نفتی)، صندوق توسعه ملی (برای پروژه های توسعه ای غیردولتی کشور) و بودجه دولت. سهم اولی ۱۴٫۵ درصد است، دومی ۳۲ درصد و مابقی سهم دولت.
به این ترتیب، سهم شرکت نفت حدود ۲۹٫۵ هزار میلیارد تومان، سهم صندوق توسعه حدود ۶۲٫۵ هزار میلیارد تومان و حدود ۱۱۱ هزار میلیارد تومان هم برای بودجه دولت باقی می ماند. در لایحه بودجه سال ۹۷ کل کشور، دولت در تبصره های ماده واحده بودجه درخواست کرده که حدود ۲۱ هزار میلیارد تومان از سهم صندوق توسعه بردارد و برای بودجه مصرف کند. به این ترتیب کل رقم نفت در بودجه دولت می شود حدود ۱۳۲ هزار میلیارد تومان (این ارقام به دلیل ساده سازی محاسبات، حدودی است).
حالا حساب کنیم که سهم سفره هر ایرانی از بودجه نفت چقدر می شود. ۱۳۲ هزار میلیارد تومان تقسیم بر ۸۰ میلیون ایرانی می شود، هر ایرانی حدود یک میلیون و ششصد و پنجاه هزار تومان در سال یا ۱۳۷ هزار تومان در ماه، اما توجه کنید که این رقم به این صورت سهم هر ایرانی می شود که دولت برفرض مثال، تمام کارهای خود را از این بابت تعطیل کند و به هر ایرانی ۱۳۷ هزار تومان بدهد و بگوید بیمارستان ها و مدارس و ارتش و پلیس راهنمایی و رانندگی و دادگاه و پاسگاه و… را خودتان اداره کنید!
می بینید تصوری که بعضاً از حجم عظیم منابع نفتی وجود دارد و مرتباً هم ممکن است عده ای با انگیزه های مختلف و یا ناآگاهی بر آن بدمند، تا چه حد دور از واقعیت است.
پس می توان بطور خلاصه گفت که از سرجمع منابع حاصل از فروش نفت ۱۴٫۵ درصد سهم شرکت ملی نفت ایران و صرفاً از منابع حاصل از صادارت نفت خام و میعانات گازی ۲۰ درصد سهم صندوق توسعه ملی کسر شده و مابقی با تبدیل به ریال به بودجه عمومی واریز می شود.
همچنین که درآمدهای حاصل از فروش نفت به سه محل تعلق می گیرد: بودجه، صندوق توسعه ملی و شرکت ملی نفت. کل منابع حاصل از نفت در سال ۱۳۹۷ حدود ۵۲٫۷ میلیارد دلار است که سهم هر کدام از این سه محل گفته شده عبارت است از: سهم بودجه عمومی شامل ۲۸٫۸ میلیارد دلار معادل ۱۱۱ هزار میلیارد تومان؛ سهم صندوق توسعه ملی شامل ۱۶٫۲۵ میلیارد دلار که دولت امسال درخواست کرده که ۶ میلیارد دلار آن حداقل ۲۱ هزار میلیارد تومان مجدداً به بودجه برگردد که در این صورت مجموع منابع نفتی بودجه به ۱۳۲ هزار میلیارد تومان می رسد و سهم شرکت نفت که ۷٫۶۴ میلیارد دلار است و با توجه به به پیش بینی های بین المللی درباره قیمت نفت در سال آینده، احتمال تحقق این منابع زیاد است.
منابع نفتی بودجه متأثر از قیمت نفت خواهد بود، به این ترتیب، هر دلار کاهش قیمت نفت سبب کاهش بیش از ۲ هزار میلیارد تومان منابع بودجه خواهد شد. وابستگی بودجه به نفت در لایحه بودجه سال ۱۳۹۷، حدود ۳۶ درصد خواهد بود.
البته باید توجه داشت که این نسبت کمتر از میزان واقعی برآورد شده است، زیرا منابع غیرنفتی لایحه در عمل خوشبینانه برآورد شده و تحقق کامل آن بعید است. ضمن اینکه حدود ۱۰ درصد از منابع عمومی بودجه هم از بابت اوراق و امثالهم تأمین می شود که اگر چه غیرنفتی است، اما همانگونه که گفته شد، از بابت تبعات آن، کم از نفت ندارد.
بر طبق این گزارش ،حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی رییس جمهوری لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور را ۱۹ آذر به عنوان نخستین لایحه بودجه دولت دوازدهم جهت بررسی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تقدیم کرد.
رییس جمهوری در زمان تقدیم لایحه بودجه سال آینده اظهارداشت: اگر بخواهم بودجه سال آینده را در یک جمله خلاصه کنم این است که بودجه سال ۹۷ بودجه ای برمبنای اشتغال فراگیر و برمبنای رفع فقر و ایجاد عدالت است، همچنین سقف بودجه مورد نظر دولت برای سال آینده ۱۱ میلیون و ۹۴۹ هزار و ۳۵۴ میلیارد و ۶۷۴ میلیون ریال است.
در لایحه بودجه سال آینده، منابع بودجه عمومی دولت از لحاظ درآمدها و واگذاری دارایی های سرمایه ای و مالی و مصارف بودجه عمومی دولت از حیث هزینه ها و تملک دارایی های سرمایه ای و مالی، افزون بر چهار میلیون و ۲۴۹ هزار میلیارد ریال است.
بودجه عمومی نیز شامل دو بخش منابع عمومی و درآمدهای اختصاصی دولت می شود.
منبع: ایرنا
