هرمز همایون‌پور با بیان این‌که زبان و خط چیزی نیست که افراد در آن اعمال سلیقه کنند، از یک بوالهوسی در کار نوشتن صحبت کرد و گفت: برخی در خط ادا و اصول درمی‌آورند.
به گزارش اعتماد نو ، این مترجم پیشکسوت در گفت‌وگو با ایسنا، درباره رعایت نکردن درست‌نویسی در رسانه‌ها با بیان این‌که زبان فارسی و معادل‌های آن پیشرفت کرده است اظهار کرد: علاوه بر پیشرفت در زبان، مقداری هرج و مرج به آن راه یافته است. به طور مثال در کتاب و روزنامه یک موضوع واحد را به لحاظ کلماتی که در آن به کار رفته است خیلی روان و صحیح نمی‌نویسند، همچنین برخی علامت‌گذاری‌ها و سجاوندی‌ها را رعایت نمی‌کنند.
او افزود: با وجود تلاش‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای ترویج درست‌نویسی، گویی برای برخی مقبول نیست که از آن استفاده کنند و رعایت نمی‌کنند. یک بوالهوسی در کار نوشتن وجود دارد. به طور مثال ما از گذشته‌ها ماه‌های فرنگی را با تلفظ فرانسه آن‌ها می‌گوییم؛ ژانویه، فوریه، مارس و…، اما زمانی که برای روزنامه‌ها یادداشت و مقاله‌ای می‌فرستیم، “اوت” را “آگوست” می‌نویسند و در واقع انگلیسی آن را به کار می‌بندند و وقتی به دسامبر می‌رسند همان “دسامبر” را به کار می‌برند در حالی که اگر به انگلیسی به کار برند باید به شکل “دیسمبر” بنویسند.
همایون‌پور با بیان این‌که رسانه‌ها یک‌دست نیستند ادامه داد: گاهی اوقات به صورت ناآگاهانه دخالت‌هایی می‌کنند که باعث تشتت در نوشتن می‌شود. بنابراین در رسانه‌ها، سردبیرهای بخش‌ها و سردبیر کل باید به مسائل زبان فارسی و درست‌نویسی آگاه باشند و به همکاران خود تعلیم بدهند. همچنین در کتاب‌ها ناشران باید ویراستارهای مجرب و ذی‌صلاحی داشته باشند.
او درباره آسیب‌های رعایت نکردن درست‌نویسی به ادبیات و زبان فارسی گفت: مسلما آسیب‌ها زیاد است. تشتت‌هایی وجود دارد به‌ویژه در ترجمه‌ها که آن‌ها را نامفهوم می‌کند. برخی نیز در خط به اصطلاح ادا و اصول درمی‌آورند؛ گاهی کلمه را متصل می‌نویسند و گاهی جدا، در حالی که برخی کلمات جدا نیستند و مرکب‌اند؛ به طور مثال دانشگاه را جدا می‌نویسند در حالی که این کلمه مرکب است و سرهم نوشته می‌شود و چون جدا می‌نویسند خواندن آن دشوار می‌شود و ممکن است تشتت و سردرگمی پیش بیایید.
این مترجم در ادامه متذکر شد: زبان و خط چیزی نیست که به سلیقه فردی باشد. آن‌هایی که در اول مسیر قرار گرفته‌اند باید از رویه استادان تقلید کنند و چیزی اضافه نکنند که این تشتت کنونی در برخی از زمینه‌ها به وجود بیاید.
همایون‌پور با اشاره به این که در رسانه‌ها به کرات از واژه‌های فرنگی استفاده می‌کنند اظهار کرد: گاهی خواننده به دلیل به کار بردن کلمات فرنگی زیاد، متوجه نمی‌شود که چه می‌خواهند بگویند. رسانه‌ها اصرار دارند از این کلمات استفاده کنند در حالی که معادل فارسی آن‌ها وجود دارد.
مدیرمسئول مجله «نقد و بررسی کتاب تهران» با انتقاد از عملکرد رسانه‌ها گفت: گاهی مقاله‌ای را تحویل روزنامه‌ها می‌دهیم و می‌بینیم “مسائل” را “مسایل” می‌نویسند در حالی‌که “مسئله” با “مسیله” فرق دارد. مسایل جمع مسیل یعنی آبروست و نه جمع مسئله و مشکل. یا مسئول را از قدیم می‌نوشتیم “مسئول” و همین را می‌خوانیم و تلفظ می‌کنیم، حالا می‌نویسند “مسؤول” و زمانی که دلیل آن را می‌پرسیم می‌گویند عرب‌ها این کار را می‌کنند. به ما چه که عرب‌ها این کار را می‌کنند. چیزی که در فارسی از قدیم مرسوم بوده و تلفظ آن به همین صورت است چرا باید آن را عربی بنویسیم؟ باید جلو این تشتت‌ها گرفته شود.
او با بیان این‌که درست‌نویسی برایش جایگاه بلندی دارد گفت: بعد از سال‌ها نوشتن، از برخی افراد که درست می‌نویسند تقلید می‌کنم و سعی می‌کنم آن را رعایت کنم. درست‌نویسی آسان نیست ولی تلاش می‌کنم مانند خانلری بنویسم؛ جمله‌های کوتاه، روشن و روان که هیچ پیچ وتابی نداشته باشد. برخی در این زمینه موفق‌تر هستند و برخی کمتر موفق‌اند. نثرهای اساسی داریم و من فکر می‌کنم برخی جوانان وحتی مسن‌ترها نباید در زبان و خط اعمال سلیقه کنند.
همایون‌پور سپس درباره تأثیرگذاری نویسندگان و اهل قلم در ترویج درست‌نویسی بیان کرد: آن‌ها وسیله قهری و زور ندارند که درست‌نویسی را ترویج دهند اما اگر رعایت کنند طبعا تأثیرگذار است. متاسفانه رادیو و تلویزیون یکی از مروجان نادرستی زبان هستند. سردبیران رسانه‌ها باید درست‌نویسی را رعایت کنند و این موضوع خیلی تأثیر دارد. جوانان در هر زمینه‌ای می‌خوانند و اگر نثر پاکیزه و درست باشد طبعا تأثیر می‌پذیرند.
این مترجم با اشاره به مراسم بزرگداشت صفدر تقی‌زاده در انتشارات علمی فرهنگی ادامه داد: کتاب‌های او نثر ساده و روانی دارد. یکی از حاضران پرسید چرا نثر شما ساده است و این را به عنوان یک عیب می‌دانست، که یکی دیگر پاسخ داد فکر نکنید ساده‌نویسی اول کار است، ساده‌نویسی مرحله آخر است و با ممارست و تجربه در نوشتن به دست می‌آید. این واقعا حرف درستی است.
او در ادامه افزود: خیلی‌ها مانند عبدالله کوثری ترجمه‌های خوبی دارند. او با وجود این‌که از یونان قدیم ترجمه می‌کند و برگردان متن به فارسی سخت است اما فرد به راحتی آن را می‌خواند، در حالی‌که برخی ترجمه‌ها را خوب نمی‌شود فهمید. ناشران باید از مترجم‌های خوب استفاده کنند.
هرمز همایون‌پور همچنین درباره عملکرد فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان این‌که ما سه دوره فرهنگستان داریم اظهار کرد: فرهنگستان اول موفق‌تر از همه آن‌ها بوده است؛ کلماتی ساخته که خوب جا نیفتاده‌اند و برخی واژه‌هایی که ساخته مانند دادگستری، دادگاه، دانشگاه و… جا افتاده و مردم از آن‌ها استفاده می‌کنند. فرهنگستان دوم گرایش افراطی به فارسی‌گرایی داشت و این لطمه زیادی به زبان وارد کرد. فرهنگستان سوم تا این‌جایی که من دیده‌ام رویه اعتدالی دارد. امیدوارم حداقل نویسنده‌ها و مترجم‌ها توصیه‌های فرهنگستان را رعایت کنند.
او در پایان با اشاره به مجله «سخن» و دایرةالمعارف فارسی «مصاحب» گفت: این‌ها در درست‌نویسی نمونه‌های خوبی هستند و اگر افراد به آن‌ها مراجعه کنند طبعا تأثیر می‌پذیرند.
