هشت ماه از امضای تفاهم‌نامه کریدور سبز گمرکی میان ایران و روسیه گذشته است و شواهد حاکی از آن است که طرف روسی در اجرای این تفاهم‌نامه تعلل می‌کند. با این همه مدیرکل دفتر همکاری‌های بین‌الملل گمرک جمهوری اسلامی ایران می‌گوید از سوی ایران همه تعهدات انجام شده و ایران منتظر اقدامات مناسب و موثر از طرف روسی است.
به گزارش اعتماد نو به نقل از ایسنا، اردیبهشت ماه امسال بود که تفاهم‌نامه کریدور سبز گمرکی میان مسعود کرباسیان رئیس کل گمرک ایران و آندره بلیانینوف رئیس سازمان فدرال گمرک روسیه امضا شد.
مفاد این تفاهم نامه ناظر بر تسریع انجام تشریفات گمرکی، افزایش حجم تجارت و ایجاد شرایط مطلوب برای فعالان تجاری و توسعه همکاری‌های گمرکی به ویژه در زمینه تبادل الکترونیکی اطلاعات و افزایش کارایی کنترل‌های گمرکی بود. بر اساس این تفاهم‌نامه باید کنترل‌های فیزیکی در گمرکات دو کشور برای تجار خوش‌سابقه حذف و در صورت نیاز در سریعترین زمان ممکن صورت می‌گرفت، همچنین پذیرش اظهارنامه گمرکی شرکت‌های مشمول با حداقل اسناد به شرط ارایه اسناد در مهلت تعیین شده انجام می‌شد.
قرار بر این بود که این پروژه در ابتدا به صورت آزمایشی در یک بازه زمانی شش ماهه انجام شده و پس از آن طرفین به طور منظم به تبادل اطلاعات بپردازند. به هر حال هر چه بود باید این تفاهم‌نامه تا شهریور ماه به اجرا در می‌آمد با این همه با گذر هفت ماه هنوز مراحل اولیه خود را به صورت کامل طی نکرده است. آنگونه که مسئولان ایرانی می‌گویند علت تعلیق تفاهم‌نامه کریدور سبز گمرک ایران و روسیه نه تعلل و قصور ایران بلکه به تعویق انداختن و بعضا درخواست‌های خارج از چارچوب طرف روسی است.
در این زمینه حسین کاخکی » مدیرکل دفتر همکاری‌های بین‌الملل گمرک جمهوری اسلامی ایران»، به ایسنا توضیح داده است: طبق تفاهم‌نامه‌ای که در اردیبهشت ماه امسال با رئیس وقت بانک روسیه امضا کردیم، بنا بر این بود که این پروژه بصورت آزمایشی برای تعداد محدودی از فعالان اقتصادی اجرا شود و بعد از اینکه اشکالات آن برطرف شد، به باقی فعالان اقتصادی که به ایران یا روسیه معرفی می‌شوند اجرا شود.
وی اضافه کرد: بعد از آن، دفتر صادرات گمرک ایران جلساتی را با اعضای اتاق بازرگانی، سازمان توسعه تجارت، وزارت جهاد کشاورزی و باقی سازمان‌های مرتبط برگزار کرده و تعدادی را هم به عنوان فعالان اقتصادی خوش حساب معرفی شدند. ما هم بررسی‌های لازم را انجام دادیم و فهرست این افراد را به گمرک روسیه ارایه و از آنها خواستیم که کریدور را به صورت آزمایشی شروع کنند. ولی بعد از مدتی طرف روسی اعلام کرد از فهرستی که اعلام کردید در خواست کنید که شرکای خود را در روسیه به ما اعلام کنند.
کاخکی بیان کرد: در خواست اعلام شرکا در حالی از سوی روسیه مطرح شده است که این موضوع در توافق‌نامه پیش‌بینی نشده بود و فعالان اقتصادی هم که ما معرفی کرده بودیم تمایلی برای اعلام شرکای خود نداشتند ، چون این کار به گونه‌ای افشای اطلاعات محسوب شده و ممکن است زمینه‌ای ایجاد شود که رقبا بازار را از دست فعالان اقتصادی ایرانی در بیاورند. به همین دلیل ما اعلام کردیم که این موضوع در توافقات نبوده است. همزمان با طرح این موضوع رئیس گمرک روسیه هم عوض شد و البته ما اخیرا با وی نیز مکاتبه و مطرح کردیم که صادرکنندگانی که معرفی کرده‌ایم تعهدات لازم را به گمرک ایران عمل کرده‌اند و اکنون می‌دانیم کریدور را به صورت آزمایشی شروع کنیم. به همین منظور تماس‌هایی هم از طریق وزارت امور خارجه با امور بین‌الملل روسیه انجام شد و ما منتظر هستیم که طرف روسیه اطلاعات لازم را سریع‌تر به جریان بیندازند و کار آغاز شود. ما همچنین از روسیه خواسته‌ایم هیاتی را از مدیران گمرک قفقاز و جنوب آسیای میانه روسیه اعزام کنند که البته این هیئت آمد و به این ترتیب جلساتی را هم با اتاق بازرگانی ایران و روسیه برگزار کردیم.
مدیرکل دفتر همکاری‌های بین‌الملل گمرک جمهوری اسلامی ایران همچنین بیان کرد: در آن جلسات صادرکنندگان حضور داشته و مشکلاتشان را مطرح کردند. همچنین از گمرکات شمالی کشور هم بازدید کرده، با اعضای اتاق گیلان جلساتی برگزار کرده و ما هم به آنها اطمینان دادیم که با توجه به توافقات به عمل آمده، همه تمهیدات و امکانات لازم را از سوی گمرک ایران به عمل آورده‌ایم که این پروژه به زودی اجرا شود.
وی همچنین درباره تاخیر در اجرای این تفاهم‌نامه توضیح داد: تحولاتی که در مسائل سیاسی رخ داده در این مسئله بی‌تاثیر نبود و فکر می‌کنیم با تغییر رئیس گمرک روسیه نیز، نیاز باشد که او مجددا موضوع را بررسی کند ولی به هر حال باید بگویم که از طرف ایران همه تعهدات و همه آنچه که در توافق‌نامه قید شده است را به سرعت انجام داده‌ایم و منتظر اعلام نتیجه از سوی طرف روسیه هستیم. فکر می‌کنم سخت می‌شود پیش‌بینی کرد که طرف روسی چه اقدامی انجام خواهد داد ولی با این حال ما امیدواریم که به نتیجه برسد.
دلیل چیست؟
همان زمان که روسیه برای بهبود روابط اقتصادی با ایران اقدام می‌کرد که نمونه‌ای از آن را میت‌وان برقراری کریدور سبز گمرکی دانست، به زعم بسیاری این اقدامات در این جهت انجام شده است که طبق مشکلات سیاسی که میان ترکیه و روسیه رخ داده بود، روسیه یکی از شرکای اقتصادی مهم خود در منطقه را از دست داده و در نتیجه با بهبود روابط اقتصادی با ایران به دنبال جبران آن خلاء است و اکنون نیز که روسیه اقداماتی از قبیل تعلل در تعیین و تکلیف تفاهم‌نامه کریدور سبز گمرکی می‌کند باز این انتقاد وجود دارد که شاید این موضوع تحت تاثیر بهبود روابط ترکیه و روسیه قرار گرفته است.
در همین زمینه رجب سفراف، رئیس اتاق دوستی ایران و روسیه اظهار کرده است: در هشت ماهی که ترکیه و روسیه با یکدیگر ارتباط اقتصادی نداشته‌اند سه هزار شرکت ترکیه‌ای ورشکست شدند و ۳۰ میلیارد دلار خسارت دیدند. همچنین شرکت‌های روسی نیز رقمی در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار خسارت دیدند که این اتفاقات ناشی از مسائل سیاسی صورت گرفت.
رئیس اتاق دوستی ایران و روسیه گفت: لابی‌های ترکیه در هشت ماهی که با روسیه ارتباط نداشتند حتی یک ساعت فعالیت خود را در کشور ما قطع نکردند و وظیفه داشتند که اجازه ندهند دیگران به این کشور وارد شوند. درصورتی که بخواهم شفاف توضیح دهم باید بگویم که در هشت ماهی که روسیه و ترکیه با همدیگر روابط اقتصادی نداشتند لابی‌های ترکیه اجازه ندادند که کالاهای ایرانی به بازار روسیه وارد شوند. کالاهای ایرانی برای اینکه به روسیه آمده و در فروشگاه‌های زنجیره‌ای قرار گیرند به مانعی از سمت کشورهای اروپایی نیز برخورد می‌کنند و آنها بر اساس لابی‌هایی که دارند اجازه نمی‌دهند که کالاهای ایرانی به بازار روسیه بیاید.
سفراف در ادامه با اشاره به اینکه برندهای ایرانی در بازار روسیه شناخته‌شده نیستند، گفت: تجار ایرانی فکر می‌کنند که لازم نیست که برند و محصولات خود را در بازار روسیه تبلیغ کنند، اما باید اذعان داشت در هشت ماهی که روسیه با ترکیه ارتباط نداشت فعالان اقتصادی ترکیه برای حفظ بازارهای خود در روسیه تلاش کردند.
