استخراج طلا از زباله

به گزارش خبرنگار گروه علمی و فناوری خبرگزاری برنا، شرکت گرمازریاب یک استارتاپ فعال در حوزۀ صنایع معدنی است، این شرکت ضایعات الکترونیکی مانند رایانه‌های رومیزی از رده خارج را جمع‌آوری می‌کند و فلزات گران‌بهای موجود روی بردها را جداسازی می‌نمایند، این فلزات در صنایع مختلفی مانند جواهرسازی کاربرد دارد.

این شرکت موفق شد در سکوی پرتابی که مجموعۀ صداستارتاپ در تیرماه سال جاری برای شرکت‌های فعال در حوزۀ صنایع معدنی برگزار شد، موقعیتی جدید برای جذب سرمایه جهت توسعۀ فعالیت‌های خود به دست بیاورد، همین مسئله بهانه‌ای شد تا پای صحبت‌های مهندس اسلامی یکی از هم‌بنیانگذاران این شرکت بنشینیم تا مسیر موفقیت آن‌ها را مرور کنیم. 

فرآیند کار خط تولید گرمازریاب چگونه است؟

ما یک کوره ویژه برای جداسازی فلزات گران‌بهاء کوچک مقیاس طراحی کردیم، این کوره نمونۀ مشابه در داخل ایران نداشت و ما اولین شرکتی بودیم که چنین کوره‌ای را بومی‌سازی کردیم. نحوۀ کارکرد این کوره به این صورت که بردهای الکترونیکی خرد شده را داخل کوره قرار می‌دهیم تا قطعات به صورت فیزیکی از یکدیگر جدا شوند، بعد از آن مجددا مواد داخل کورۀ آیزا اسمنت ریخته می‌شوند تا مس کاتوگ از آن‌ها استخراج شود، در مرجلۀ بعد از لجنی که ایجاد می‌شود، طلا، نقره و پالادیوم استخراج می‌کنیم.

شما کوره و روش بومی ابداع کردید؟

شرکت ما، یک روش فرآوری ابداعی برای کار خود دارد اما کوره را بومی‌سازی کردیم و چیز جدیدی اختراع نشده است. 

چه شد که فکر کردید، بازیافت قطعات الکترونیک بدون استفاده، راه خوبی برای موفقیت است؟

سال ۹۷ بود که بنده همراه با تعدادی از هم‌دانشگاهیان خود در تهران یک کارگاه برای بازیافت قوطی‌های آلومینیومی نوشابه به صورت سنتی راه انداختیم، در آن مقطع ما تا سقف دو تن در روز قوطی نوشابه بازیافت می‌کردیم اما این کار برای ما توجیه اقتصادی نداشت و موفقیت چندانی برای آن متصور نبودیم.

شکست در بازیافت سنتی سبب شد تا ما طرحی پژوهشی را برای بررسی نمونه‌های موفق مشابه در خارج از کشور شروع کنیم، در خلال این فعالیت علمی بود که ما دریافتیم شرکت‌های خارجی فعالیت کاملاً متفاوتی از ما انجام می‌دهند، روش آن‌ها توجیه اقتصادی داشت همچنین مسیر توسعه و پیشرفت خوبی برایش متصور بود. 

ما در گرمازریاب موفق شدیم که تکنولوژی روز دنیا  را برای ایران بومی‌سازی کنیم و با راندمان بالاتری شمش آلومینیوم از این مواد بازیافتی تولید کنیم. آن خط تولید همچنان با ظرفیتی بالاتر از روز اول در حال فعالیت است. بعد از بود که طی سال ۹۹ وارد عرصۀ بازیافت بردهای بردهای الکتریکی شدیم، البته کارگاهی برای این کار راه ننداختیم، ما در شروع کار به صورت اجرتی با کارگاه‌های سنتی فعالیت می‌کردیم و فلزات گران‌بهاء از قطعات الکترونیکی فاقد کاربرد استخراج می‌کردیم.

اتدکی بعد از شروع فعالیت دریافتیم که فضای توسعۀ این کار فراهم است و می‌توان با تکنولوژی پیشرفته‌تری این کار را ادامه داد. ما برای رشد کسب و کار خود سیستم مختص به خود را توسعه دادیم و بالاخره سال ۱۴۰۰ موفق شدیم با کمک مجموعه معنا فاز آزمایشگاهی کار را عملیاتی کنیم و کورۀ یک لیتری جداسازی فلزات گران‌بهاء را به مرحلۀ بهره‌برداری برسانیم. ما در ابتدا موفق به جداسازی فلز مس شدیم و کمی بعد موفق شدیم با هزینۀ شخصی خود کورۀ ۴لیتری را نیز عملیاتی کنیم، بر همین اساس قصد داریم مرحلۀ بعدی جذب سرمایه شرکت را برای بروزرسانی فرآیندهای کنترلی دستگاه و اجرای یک خط فرآوری جدید مصرف کنیم.

سرمایه اولیۀ فعالیت شما شخصی بود یا کمکی دریافت کردید؟ بدون سرمایه می‌شود در این زمینه مشغول به کار شد؟

سرمایه اولیه که مربوط به مرحلۀ کار سنتی برای کارگاه‌های سطح شهر بود و فعالیت ما محدود می‌شد با هزینۀ شخصی خود ما انجام شد اما برای فرآیند مرحله دوم که کوره یک لیتری را ساختیم از سرمایه گذاری مجموعه معنا استفاده کردیم.

باید اذعان کرد که اگر فردی فقط صرف داشتن دانش بخواهد وارد این عرصه شود، احتمالاً دستکم در این رشتۀ کاری موفق نخواهد شد؛ چرا که پیاده‌سازی ایده، آزمایش محصول، به دست آوردن دانش فنی، خرید مواد اولیه (ضایعات)، آزمون کیفیت، ساخت کوره و … نیاز به هزینه دارد، این رشتۀ کاری را نمی‌توان بدون هزینه به نتیجه رساند اما باید به این نکته نیز اشاره کنم که اگر فردی هم باشد که فقط سرمایه زیادی دارد اما دانش کافی در اختیارش نیست به طور قطع موفق نخواهد شد.

امروز گروه‌هایی در کشور هستند که این کار را بر اساس روش‌های سنتی تا حدی انجام می‌دهند اما واقعیت این است که اگر بخواهند نتیجۀ بهتری به دست بیاورند باید از تکنولوژی به روزتری استفاده کنند بنابراین ما برای فعالیت در این رشته کاری باید دانش و میزانی از سرمایه اولیه را همزمان در اختیار داشته باشیم.

مهمترین چالش‌های شما برای فعالیت در این عرصه چیست؟

عمده مسائل ما این است که چون  در حوزه تولید مواد کار می‌کنیم، مواد اولیۀ خود را صرفا می‌توانیم از دو منبع محدود تامین کنیم (منابع اولیه و منابع ثانویه)، منابع اولیه ما برای مواد تولیدی، معادن هستند که متاسفانه کار با معدن‌داران سنتی مشکلات خود را دارد، آن‌ها به راحتی به جوانانی که تازه از دانشگاه فارغ التحصیل شده‌اند اعتماد نمی‌کنند، منابع ثانویه فعالیت ما نیز قراضه ها و ضایعات هستند که جمع‌آوری آن‌ها نیز چالش‌های خاص خود را دارد.

مشکل دیگر ما تامین مواد اولیه و رقبایی هستند که فعالیت آن‌ها به جمع آوری ضایعات مورد نیاز کار ما مربوط می‌شود، مسئلۀ بعدی کنار آمدن با مشتریان است به خصوص برخی خریداران که فعالیت آن‌ها به روش سنتی انجام می‌شود، گاهی اوقات پیش می‌آید که مشتری با طبع سنتی برخی از محصولات ما را خریداری نمی‌کند یا روش‌های گران قیمتی برای فرآوری محصولات دارند که باعث می‌شود تا همکاری اجرتی بین ما و آن‌ها مقرون به صرفه نباشد. 

روش سنتی استخراج فلز گران بهاء از ضایعات الکترونیکی مشکلات دیگری هم دارد از جمله اینکه آلودگی‌های زیست محیطی زیادی ایجاد می‌کند، متاسفانه بخش قابل توجهی از فلزات گران‌بهایی که بر اساس روش سنتی استخراج می‌شوند، سمی و آکنده از آلودگی هستند، نکتۀ بعد این است که بسیاری از ضایعات بدون جداسازی اولیه فیزیکی به کوره منتقل می‌شوند، همین امر سبب می‌شود تا پلاستیک آن‌ها در کوره بسوزد و آلودگی زیست محیطی ایجاد کند. 

مدل درآمدی گرمازریاب چگونه است؟

گرمازریاب برای درآمدزایی کوره یا فرآیندهای خود را نمی‌فروشد، ما برای کسب سود کوره و فرآیند را می‌سازیم که مجموع آن‌ها بدل به یک واحد تولیدی می‌شود، این فرآیندی است که ما با مشارکت سرمایه گذار طی می‌کنیم.

گرمازریاب ضایعات را می‌خرد و از آن‌ها فلزات اساسی استخراج می‌کند، سپس فلزا گران‌بهاء را در بازار تهران به فروش می‌رساند، طلا و نقره به راحتی خرید و فروش می‌شوند، کاتد فلز مس نیز با قیمتی کمی پایین‌تر از مس سرچشمه در بورس مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد، پالادیوم هم مشابه طلا است و عموما کسانی که طلا کار می‌کنند پالادیوم را هم می خرند، این فلز نیز عموما در صنعت جواهرسازی کاربرد دارد، 

مشتریان شما به طور معمول چه کسانی هستند؟

بسیاری از مشتریان گرمازریاب جواهرسازها و طلاسازها هستند.

تیم شما از چند نفر تشکیل می‌شود و در چه مرحله‌ای از کار عملیاتی قرار دارید؟ ظرفیت فعلی کارگاه گرمازریاب چقدر است؟

ما ۴ نفر هستیم، فعلا یک واحد آزمایشی در مجموعۀ باغ لارک راه انداختیم تا بتوانیم با ارائه نمونۀ اولیه فرآیند جذب سرمایه را طی کنیم اما پیش بینی‌هایی که داریم حاکی از این موضوع است که می‌توانیم طی دوسال آینده هزینۀ انجام شده را بازتولید کنیم، ظرفیت فعلی گرمازریاب با کورۀ یک لیتری، استخراج حدود ۱۵۰ کیلوگرم فلز گران‌بهاء از ضایعات است.

تیم گرمازریاب چطور کنار هم جمع شدند؟

ما در دانشکده‌ مهندسی مواد و متالوژی و برق دانشگاه شریف تحصیل می‌کردیم و از دانشگاه باهم آشنا شدیم. بنده به شخصه قبل از اینکه گرمازریاب را بنیان‌گذاری کنیم، در پژوهشکده دانشگاه شریف کار میکردم، همان فعالیت هم بعدها کمک زیادی کرد تا فعالیت بهتری در بازار ایران داشته باشم.

 چه چیزی باعث شد سختی‌ها سبب نشود که شما ایران را ترک کنید و برای موفقیت در کشور خودتان به تلاش ادامه دهید؟

مهمترین مسئله ارقی است که ما به میهن خود ایران داریم، بر مبنای همین عشق مقدس بود که هیچ چالش و سختی ما را زمینگر نکرد و تلاش بیشتری برای موفقیت انجام دادیم. 

واقعیت این است که انسان‌ها دو دسته هستند؛ برخی علاقه دارند موفقیت را در جایی به دست بیاورند که سختی کمی دارد اما گروهی مانند جوانان گروه ما، زمانی از موفقیت لذت می‌برند که آن را خود از دل سختی‌ها بیرون کشیده باشند و خدمت به مردم را امری لذت بخش می‌دانند. 

مرحله‌ای از کار را به یاد دارید که انگیزۀ خود برای ادامۀ کار را حداقل برای مقطعی کوتاه از دست داده باشید؟

حقیقت را بخواهیم بگویم، باید پاسخ مثبت به این سوال شما بدهم به طور طبیعی وقتی کار پر ریسکی را شروع می‌کنید که در ابتدای آن باید تعهدات زیادی بدهید و درآمد زیادی نیز ندارید، گاهی از سختی‌های مسیر خسته می‌شوید به خصوص زمان‌هایی که باید برای توسعۀ فعالیت خود به فکر جذب مرحلۀ جدید سرمایه‌گذاری باشید اما همۀ این‌ها سبب نمی‌شود که هدف مقدس خود را نادید بگیرد و مسیر را برای همیشه رها کنید. 

ارزیابی شما از سکوی پرتاب شرکت‌های معدنی صداستارتاپ چطور بود؟

جلسه خوبی بود و نفس تجربه‌ای که ایجاد شد را مفید می‌دانم، ضمن اینکه نکات خوبی را نیز از داورهای سکو آموختیم، خوشحال هستم که موفق شدیم عملکرد مناسبی داشته باشیم و داوران به ما اعتماد کردند از مجموعۀ صد استارتاپ هم بابت زحماتی که کشیدند بسیار تشکر می‌کنم. 

انتهای پیام/

خبرنگار: علی پژوهش