تحلیلگر مسائل بین‌الملل، تنش‌های اخیر میان آمریکا و ایران را تحلیل و به تشریح اقدامات احتمالی در کنش‌های این دو کشور پرداخت.
گزارش‌های اخیر سازمان بین‌المللی انرژی اتمی بر پایه اظهارات غیرموثق اسرائیل و آمریکا دو دشمن ایران بنا شده است، از سویی آمریکا با ایجاد فضای تبلیغاتی و ابراز علاقه‌مندی به مذاکرات بیشتر، تلاش دارد توپ را در زمین بازی ایران بیندازد، این درحالی است که در ماه‌های اخیر، آمریکا فشارهای اقتصادی و سیاسی خود از جمله تلاش برای ممانعت از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران و همچنین لغو همکاریهای هسته‌ای ایران را در دستور کار قرار داده است. از سوی دیگر تبادل زندانی بین دو کشور، گمانه‌زنی‌هایی را علیرغم تاکید مقام‌های بلندپایه ایرانی مبنی بر انجام نشدن هیچگونه مذاکره‌ای با آمریکا، در این رابطه به وجود آورده است.
چین در بازطراحی راکتورها کمک نکند، ایران به طراحی قدیمی باز می‌گردد
«عباس اصلانی» تحلیلگر مسائل آمریکا و اروپا در گفت‌وگو با پایگاه خبری اعتماد نو به نقل از ایلنا، درباره فشارهای اخیر آمریکا به ایران از جمله فشار برای جلوگیری از لغو تحریم‌های هسته‌ای و همچنین لغو معافیت‌های همکاری هسته‌ای ایران با کشورهای حاضر در برجام و از طرفی پیشنهاد مذاکره آمریکا با ایران پیش از انتخابات ماه نوامبر، گفت: آمریکاییها با جلوگیری از تمدید معافیت‌های هسته‌ای ایران سعی می‌کنند به کشورمان فشار بیاورند اما به طور عملی این موضوع برای اعتماد نو به نقل از برنامه هسته‌ای ایران هیچ محدودیتی را ایجاد نمی‌کند؛ چراکه این موضوع دو اثر دارد؛ نخستین اثر این است که تحریم‌ها باعث می‌شود اگر چینی‌ها برای مدل‌سازی و بازطراحی راکتور اراک همکاری نکردند، ایران به همان طرح‌های قدیم این راکتور بازگردد. این موضوع زمانبر و اثر دورتری دارد، اما اثر نزدیک‌تر این اقدام اینگونه است که ایران برای راکتور تاسیساتی خودش سوخت ۲۰ درصدی نیاز دارد و این سوخت را از روسیه تامین می‌کرد، با اعمال تحریم‌ها، چاره‌ای جز تامین سوخت توسط خودش را ندارد و این عملا یعنی رفتن به سمت غنی‌سازی ۲۰ درصد.
تحریم همکاری هسته‌ای ایران به ضرر آمریکاییها است
وی ادامه داد: غنی‌سازی ۲۰ درصد سریعتر اتفاق می‌افتد و موضوعی است که ایران به لحاظ علمی امکان انجام آن را دارد و پیشتر نیز آن را انجام داده است؛ البته نه اینکه برای ایران تاثیر نداشته باشد، اما به ضرر طرف غربی و آمریکاییها است که می‌خواستند ایران غنی‌سازی ۲۰ درصد را انجام ندهد.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه این تصمیم بیشتر شبیه به یک گل به خودی توسط آمریکاییها است و حتی مورد انتقاد افرادی که طرفدار دولت آمریکا هستند، قرار گرفته و اروپایی‌ها نیز به این موضوع اعتراف کردند، اظهار داشت: این موضوع مانند بومرنگی است که آمریکاییها به سمت ایران پرتاب کردند اما اثرش به سمت خودشان باز می‌گردد.
قرائن از مذاکره آمریکا و ایران خبر نمی‌دهد
وی درباره تبادل زندانیان سیاسی دو کشور با اشاره به سال آخر ریاست جمهوری روحانی و از طرفی نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، گفت: آمریکا و ایران زمانی که می‌خواستند درباره موضوعات هسته‌ای مذاکره کنند، این مذاکرات را با تبادل زندانی آغاز کردند به همین دلیل تبادل زندانیان اخیر کشور این شائبه را به وجود آورد که ممکن است مقدمه‌ای برای مذاکره جدی بین این دو کشور باشد، اما قرائن دیگر حکایت از این ندارد که در مرحله مذاکرات با آمریکا قرار داشته باشیم.
اصلانی اضافه کرد: از طرفی تبادل زندانیان اخیر محصول مذاکره مستقیم ایران و آمریکا نبوده بلکه از طریق دولت سوئیس انجام گرفته است. ایران همواره دغدغه این را داشته افرادی که به دنبال دور زدن تحریم‌ها برای ایران در آمریکا زندانی هستند، را آزاد کند، اما آمریکا به دنبال گرفتن امتیازاتی از ایران بود
آمریکا سعی کرد از تبادل زندانی برای انتخابات نوامبر بهره‌برداری سیاسی کند
این کارشناس مسائل بین الملل تاکید کرد: با توجه به مدیریت ضعیف آمریکا در مورد کرونا که این کشور را با مشکلاتی جدی مواجه کرده و همچنین اعتراضاتی که اخیرا به دلیل کشته شدن یک سیاهپوست در آمریکا فراگیر شده همه این مسائل موجب شده که آمریکا با چالش بیشتری مواجه شود، بنابراین آمریکا سعی کرد از این تبادل زندانی برای انتخابات نوامبر بهره‌برداری سیاسی کند.
وی درباره علت اینکه این تبادل زندانی مقدمه مذاکرات جدیدی نیست، گفت: بسیاری از کشورها و مقام‌های دنیا و حتی تعدادی از مقام‌های آمریکایی در دورانی که ایران درگیر کرونا است، خواستار این شدند که آمریکا تحریم‌ها علیه ایران را تعدیل کند که ایران مبارزه با کرونا را به بهترین نحو انجام دهد اما آمریکاییها نه تنها تحریم‌ها را برنداشتند بلکه تحریم‌های جدیدی را نیز اعمال کردند.
به گفته اصلانی اگر بنا بر حسن نیت و همکاری بود، آمریکاییها باید تحریم‌ها را حداقل برای مدت کوتاهی تعدیل می‌کردند، از طرف دیگر ما شاهد تشدید تلاش‌های آمریکا برای جلوگیری از لغو محدودیت‌های تسلیحاتی بودیم که از چندین ماه پیش سعی می‌کردند مدت‌زمان آن را تمدید کنند تا این تحریم‌ها علیه ایران ادامه پیدا کند و در این زمینه نیز همکاری مشترکی را از قبل با اسرائیلی‌ها شروع کرده و ادامه می‌دهند. از سویی نیز از ابزارهایی مثل آژانس انرژی اتمی که گزارش‌های اتهاماتی علیه ایران مطرح می‌کند، استفاده کرده تا با مجموع این اقدامات مانع برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی ایران شوند.
آمریکاییها مانع همکاری‌کشورهای دیگر به ایران به ویژه در موضوع کرونا می‌شوند
وی یادآور شد: در موضوعاتی مثل اتفاقاتی که در خلیج فارس افتاد یا مسئله اعزام نفتکش‌ها به ونزوئلا که آمریکاییها کمر همت را بسته بودند تا مانع این کار شوند، همچنین جلوگیری از لغو تحریم‌های تسلیحاتی و برداشتن معافیت‌های همکاری هسته‌ای ایران، ادامه تحریم‌ها در دوران کرونا نشان می‌دهد که آمریکاییها یا هر دو کشور ایران و آمریکا در مسیر همکاری نیستند و به همین دلیل بعید می‌دانم در فضایی باشیم که آنها به سمت مذاکره حرکت کنند. آمریکاییها تلاش می‌کنند که فشارشان را بیشتر کنند و مانع همکاریهای کشورهای دیگر با ایران به ویژه در موضوع کرونا شوند، بنابراین مجموعه اتفاق‌ها و تحولاتی که در رابطه با دو کشور چه در منطقه و در مورد کشورهایی مثل عراق و افغانستان افتاده نشان می‌دهد که آمریکا همیشه سعی کرده در نقطه و جهت عکس ایران حرکت کند و حتی اتفاقات خارج از منطقه هم نشان از مذاکره این دو کشور ندارد.
آمریکا قصد بهره‌برداری سیاسی از وضعیت «مایک وایت» را داشت
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه دو کشور به دنبال آزاد کردن تبعه‌های خودشان بودند و انجام شد، گفت: البته مقام‌های ایران نیز اشاره کردند که مایکل وایت وضعیت خوبی نداشت و مبتلا به برخی از بیماری‌ها بود و چه بسا آمریکاییها دنبال این بودند که از مرگ او علیه ایران بهره‌برداری سیاسی کنند. از سویی ایران نیز انگیزه داشت که یک فرد ایرانی در قبال این فرد آزاد شود. اما در مجموع و با همه این اوصاف، بعید می‌دانم طی ماه‌های آتی شاهد گفت‌وگویی بین ایران و آمریکا باشیم.
اروپایی‌ها از مواضع خودشان عقب‌نشینی کرده‌اند
وی درباره انتقاد کشورهایی مثل چین روسیه و مسئول سیاست خارجه اروپا به این اقدامات آمریکا و اقدامات عملی آنها گفت: مقدمتاً اتفاق بدی نیست که آنها با این اقدامات آمریکا مخالفت می‌کنند، به ویژه اینکه چین و روسیه با ارسال نامه‌هایی به دبیرکل سازمان ملل مواضع خودشان را اعلام کردند اما نگرانی که وجود دارد این است که در ادامه و در قبال اقداماتی که آمریکاییها می‌خواهند انجام دهند اروپایی‌ها از مواضع خودشان عقب‌نشینی کرده‌اند چون وقتی بحث خروج آمریکا از برجام اتفاق افتاد، اروپایی‌ها بارها موضع‌گیری کردند اما در مقام عمل چیزی نصیب ایران نشد.
تبعات فروپاشی برجام دامن‌گیر اروپایی‌ها هم خواهد شد
این تحلیلگر مسائل آمریکا و اروپا ادامه داد: آمریکاییها به دنبال این هستند که اعتماد نو به نقل از برنامه‌ای را به شورای امنیت معرفی کنند تا تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را ادامه دهند که به موافقت کشورهای دائم عضو شورای امنیت را نیاز دارد، یا اینکه تعبیری پشت قطعنامه ۲۲۳۱ بگذارند و خودشان را عضو و مشارکت‌کننده در برجام قلمداد کرده و مکانیسم ماشه را فعال کنند.
وی با بیان اینکه ممکن است یکی از کشورهای اروپایی حاضر در برجام مکانیسم ماشه علیه ایران را عملی کند، اظهار داشت: خیلی مهم است که کشورهای اروپایی این دفعه تحت فشارهای آمریکا از مسئولیتشان شانه خالی نکنند؛ چراکه اگر مکانیسم ماشه فعال شده و برجام به طور کامل دچار فروپاشی شود، تبعات این موضوع دامن‌گیر اروپایی‌ها هم خواهد بود اما آنها ضعفی هم دارند و آن این است که نمی‌توانند به راحتی در مقابل آمریکایی بیاستند.
اروپا نه تبعات نابودی برجام را می‌پذیرد نه فشارهای آمریکا را تحمل می‌کند
این کارشناس مسائل برجامی تصریح کرد: بنابراین اروپایی‌ها از یک طرف نمی‌خواهند تبعات خروج ایران از «ان پی تی»(NPT) یا نابودی برجام را بپذیرند و از یک طرف فشارهای آمریکا را تحمل کنند، اما نمی‌توان پاسخ روشنی درباره اینکه می‌توانند این مسیر را تا اکتبر ادامه دهند یا نه، داد.
وی افزود: بخش عمده اینکه کشورها در مقابل یک جانبه‌گرایی و تک‌رویی آمریکا بیاستند مربوط به برجام و نگرانی از اعتماد نو به نقل از برنامه‌های ایران در این حوزه است اما تبعاتی هم دارد که فراتر از خود برجام است که جایگاه و حیثیت شورا امنیت را تحت شعاع قرار می‌دهد.
پایه‌های نهادهای بین‌المللی در حال سست شدن است
اصلانی با تاکید بر اینکه با توجه به اتفاق‌هایی که افتاده است پایه‌های اعتماد به نهادهای بین‌المللی سست می‌شود، بیان داشت: از طرفی اروپایی‌ها باید از لحاظ دیپلماتیک هم به گونه‌ای رفتار کنند که آمریکا با فشارهایی که می‌آورد، نتواند آنها را وادار به عقب‌نشینی کند. اما در حال حاضر موضع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که سعی می‌کند با اتهاماتی که بر اساس ادعاهای سرویس‌های جاسوسی است، مواردی را علیه اعتماد نو به نقل از برنامه هسته‌ای ایران مطرح کند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه آنها تلاش دارند پرونده‌ی «پی ام دی»(PMD) که یک بار بررسی و بسته شده است را دوباره مطرح کنند و آن را به شورای امنیت بکشانند. اروپایی‌ها نباید تحت تاثیر فشارهای آمریکا قرار گیرند و اقداماتی را که باید، برای برجام انجام دهند، چرا که تبعات آن دامن‌گیرشان خواهد شد و ضررش آنها را نیز در بر می‌گیرد.