اردشیر پشنگ، در گفت‌وگو با ایسنا در ارتباط با انتخاب توفیق علاوی، به عنوان نامزد پست نخست وزیری عراقگفت: آقای علاوی از جمله سیاستمداران عراقی است که تا به حال کمتر شناخته شده است. او در دو دوره در پارلمان عراق حضور داشته و در کابینه عراق نیز مدتی به عنوان وزیر ارتباطات مشغول فعالیت بوده است و به نظر می‌رسد که مناسبات حزبی باعث پیشروی آقای علاوی شده است چنانکه در یک انتخابات که به عنوان نماینده پارلمان در بغداد انتخاب شده مجموع آرای او بیش از چند صد رأی نبود ولی چون در فهرست لیست العراقیه مورد حمایت ایاد علاوی بود، وارد پارلمان عراق شد.
این کارشناس مسائل غرب آسیا، با اعتقاد به اینکه ناشناخته بودن توفیق علاوی می‌تواند هم برای او مثبت و هم منفی باشد، ادامه داد: مسئله دیگر در مورد آقای علاوی این است که او دارای دیدگاهی عمدتا فراحزبی و فراهویتی است. او به رقم اینکه یک شیعه عرب متولد بغداد است و تا پیش از سقوط صدام در حزب الدعوة حضور داشته است اما مواضع‌اش عمدتا ملی و عراقی بوده و با اهل سنت و کردها نیز رابطه خوبی دارد.
وی با تأکید بر اینکه علاوی دارای روحیه و رویه ملایمی است و از نظر فکری نگاهی سکولار به عرصه سیاست دارد، اظهار کرد: در واقع می‌توان گفت او نگاهی فرامذهبی دارد و این مسئله‌ای است که باید به آن توجه داشت.
پشنگ در مورد احتمال موفقیت توفیق علاوی نیز گفت: مدل حکومتی در عراق، دموکراسی انجمنی مبتنی بر دادن سهم هر یک از گروه‌های هویتی و مذهبی در قدرت است. در واقع یک مدل پیچیده، کند و ناکارآمد است.
وی ادامه داد: در عراق طی صد سال گذشته هویتی ملی شکل و قوام نیافته و در همین راستا هویت‌های دیگری شکل گرفته است. چنانکه از سال ۲۰۰۳ اولویت‌های هویتی پایین‌دستی اولویت بیشتری نسبت به هویت ملی داشته است؛ مثلا یک فرد کرد در عراق اول خود را کرد می‌داند بعد عراقی، یا یک فرد شیعه اول خود را شیعه می‌داند بعد عراقی.
پشنگ گفت: از سوی دیگر در ۱۵ سال اخیر دولتمردان عراقی به مرور زمان تلاش کرده‌اند که نگاه سیاسی در این کشور را به یک وضعیت تثبیت شده برسانند ولی در جریان این روند موفق نبوده‌اند، چنانکه دولت مرکزی در عراق نه تنها به یک دولت قدرتمند و کارآمد تبدیل نشده بلکه به دلایل عدیده‌ای از جمله فروپاشی ساختار پیشین در این کشور، عدم همگنی و همجنسی نیروها در نظام جدید و تضاد منافع شدیدی که بین گروه‌های سیاسی فعال در عراق وجود دارد و همچنین دخالت‌های قدرت‌های فرامنطقه‌ای و منطقه‌ای در عراق ما شاهد هرچه پیچیده‌تر شدن وضعیت سیاسی در عراق هستیم و در حال حاضر هسته‌های سیاسی و بلوک‌های قدرت مختلف جدیدی به صورت پنهان و آشکارا در این کشور در حال فعالیت هستند. امروز اگر از دولت عراق می‌گوییم باید در کنار آن به گروه‌های مختلف در این کشور نیز توجه داشته باشیم که مستقل و یا به صورت متضاد در دورن دولت عراق گام برمی‌دارند و بعضا دارای نیروهای مسلح هستند. در چنین وضعیتی احتمال موفقیت هر فردی به عنوان نخست وزیر در عراق بسیار ضعیف است.
این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه عراق تبدیل به میدان بازی و رقابت دولتی‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شده است، ادامه داد: سربلند کردن زیر این فشارها و موقعیتی که اکنون دولت عراق در آن قرار دارد کار سنگینی است و نه فقط آقای توفیق علاوی بلکه هیچ فرد دیگری به عنوان نخست وزیر عراق نمی‌تواند در کوتاه مدت نفس راحتی بکشد و به موفقیت قابل توجهی دست پیدا کند.
پشنگ همچنین در مورد کابینه احتمالی نخست وزیر جدید عراق اظهار کرد: آقای علاوی اظهار کرده که می‌خواهد یک کابینه فراسهمیه‌ای، فراقومی و فراجناحی تشکیل دهد اما واقعیت سیاسی در عراق و میزان قدرت گروه‌های مختلف در پارلمان این کشور و همچنین نیاز دولت جدید به کسب رأی اعتماد از مجلس باعث می‌شود که همچنان سهم‌خواهی و مناسبات قدرت معمول در عراق در کابینه جدید نیز باقی بماند چنانکه دولت جدید تفاوت اساسی و ماهیتی با دولت‌های پیشین نداشته باشد.
وی ادامه داد: گرچه در این مسیر ممکن است شاهد این باشیم که برخی از چهره‌های سیاسی در عراق در حاشیه قرار بگیرند، از قدرت خارج شوند و با برخی از چهره‌ها به دلیل فساد مالی برخورد شود اما در کل به نظر من ماهیت دولت جدید عراق به مانند دولت‌های دیگر در این کشور خواهد بود. یعنی دولتی ترکیبی که در آن شیعیان، سنی‌ها و کردها کرسی‌های خود را در دولت خواهند داشت.
پشنگ با بیان اینکه این متاثر از واقعیت‌های قدرت و همچنین واقعیت‌های جمعیتی در عراق است و این مسئله‌ای نیست که نخست وزیر بتواند ورای آن عمل کند، در مورد نگاه معترضان عراقی به نخست وزیر جدید عراق نیز گفت: آقای محمد توفیق علاوی بارها در نوشته‌ها و یادداشت‌های خود در شبکه‌های اجتماعی از معترضین عراقی حمایت کرده است.
او زمانی که در کابینه آقای نوری مالکی بود منتقد وی بود و این انتقادات باعث شد که از دولت خارج شود. این نکات مثبتی است که برخی از معترضان عراقی با دید مثبت به آن نگاه می‌کنند اما اینکه این موضوع و این انتخاب باعث شود که معترضان عراقی به اعتراضات خود پایان دهند به نظر من یک نتیجه گیری عجولانه و زودهنگام است.
این کارشناس مسائل غرب آسیا ادامه داد: چیزی که معترضان عراقی را به میدان التحریر بغداد و خیابان‌های عراق آورد ناتوانی و ناکارآمدی دولت برای ارائه خدمات و وجود فساد لجام گسیخته در گروه‌های مدعی حاضر در قدرت عراق بود. اینها همه دست به دست هم می‌دهد که معترضان عراقی به راحتی به خانه‌های خود برنگردند مگر اینکه تغییرات جدی مشاهده کنند و یا اینکه چنین استنباطی را از نظر نشانه شناسی و روحی و روانی دریافت کنند. به نظر می‌رسد معترض عراقی با نگاه محافظه کارانه به روند تشکیل کابینه و انتخاب افراد نگاه می‌کند و به این موضوع توجه دارد که آیا کابینه جدید تفاوتی با دولت‌های پیشین عراق خواهد داشت یا نه؟
پشنگ در مورد میزان احتمال موفقیت نخست وزیر جدید عراق برای مبارزه با فساد نیز گفت: آقای علاوی مقابله با فساد را در اولویت خود قرار داده است این در حالیست که فساد در عراق کاملا سیستماتیک شده است. البته در سه سال اخیر شاخص‌های مبارزه با فساد در این کشور تا حدودی بهبود پیدا کرده است ولی همچنان عراق در این زمینه در بین ۲۲ کشور عربی رتبه ۱۶ را دارد و در میان کشورهای جهان فکر می‌کنم در رتبه ۱۶۸ است بنابراین وضعیت این کشور از نظر شاخص‌های فساد و عدم شفافیت بقرنج است.
وی در ادامه گفت: قدرت گیری شبه نظامیان در عراق، عدم فرمانبرداری آنها از شخص نخست وزیر و دولت مرکزی و افزایش بلوک‌های قدرت شبه‌نظامیان، شبه امنیتی‌ها و بلوک‌های سیاسی در خفا و آشکارا باعث شده مبارزه با فساد در عراق سخت شود و به نظر می‌رسد یکی از مهمترین کارهایی که آقای علاوی انجام خواهد داد این است که تلاش کند همه گروه‌های نظامی و شبه نظامی را در زیر چتر دولت مرکزی و ارتش عراق قرار دهد. کاری که عادل المهدی نتوانست انجام دهد. چنانکه می‌توان تا حدودی برکناری او را متاثر از این موضوع عنوان کرد و او در این زمینه قربانی شد.
وی افزود: اینکه آقای علاوی می‌تواند این کار را انجام دهد یا نه؟ باید منتظر ماند، گرچه خودش در این زمینه خوش بین است.
این کارشناس مسائل غرب آسیا در همین راستا افزود: نحوه واکنش دیگر رهبران عراقی از جمله مقتدا صدر، مسعود بارزانی، ایاد علاوی و نخست وزیران پیشین عراق در این زمینه بسیار مهم است. حمایت‌های آنها می‌تواند در عملکرد نخست وزیر عراق و مبارزه او با فساد تاثیرگذار باشد ولی ممکن است اگر آنها احساس کنند اقدامات نخست وزیر جدید در تضاد با منافع آنهاست جلوی او را بگیرند.
وی با تاکید بر اینکه وضعیت در عراق بسیار پیچیده است و نمی‌توان به این سادگی خوش بین بود که در این کشور تغییرات جدی روی دهد در مورد نگاه ایران و آمریکا به نخست وزیر جدید عراق نیز گفت: ایران و آمریکا جدی‌ترین و موثرترین دولت‌ها در تعیین نخست وزیر در عراق هستند و یا دستکم به صورت غیر مستقیم در این زمینه موثر و تاثیرگذارند. به نظر می‌رسد که اعلام نام توفیق علاوی به عنوان نخست وزیر عراق به نوعی با چراغ سبز تهران و واشنگتن انجام شده است و ظاهرا هیچ یک از طرفین مخالفت جدی با او ندارند.
پشنگ با بیان اینکه ایران و آمریکا دارای بیشتری قدرت تاثیرگذاری در سپهر سیاسی عراق هستند و افزایش تنش بین این دو در بی ثباتی عراق موثر است، ادامه داد: اگر نخست وزیر جدید به نوعی مورد حمایت دو طرف ایران و آمریکا باشد این مسئله می‌تواند تا حد زیادی بر کاهش تنش‌ها در عراق تاثیر بگذارد و به نظر می‌رسد که در حال حاضر نگاه دو طرف مثبت است و آنها منتظر هستند تا ببینند که نحوه چینش کابینه و همچنین نحوه تعامل نخست وزیر جدید با گروه‌های مختلف عراقی چگونه خواهد بود.
انتهای پیام