خبرگزاری برنا- زهرا وجدانی؛ بازی‌های رایانه‌ای تأثیر زیادی در سبک زندگی نوجوانان و جوانان امروزی دارند، امری که متاسفانه بسیاری از والدین از آن غافل هستند و ساعت‌ها فرزند خود را بدون هیچگونه آموزش خاصی در دنیای گیم رها می‌کنند، بچه‌ها در دنیای بازی راه می‌روند، بی‌نظمی می‌کنند و هرچه را می‌خواهند نابود می‌سازنند، پدر و مادرها نیز با این تصور که فرزندشان در حال سرگرم شدن هستند، هیچ نگرانی به دل خود راه نمی‌دهند اما اتفاقات چند روز اخیر در کشور و حضور ملموس نوجوانان دهۀ ۸۰ در خیابان بسیاری از جامعه شناسان را دچار نگرانی کرد که جامعۀ ایرانی به کدام سو می‌رود، امری که سبب شد تا گفتگویی با لیلا عیاری کارشناس سواد رسانه‌ای داشته باشیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
بازی‌های رایانه‌ای چطور سبک زندگی مجازی را به زندگی واقعی ما وارد می‌کنند؟
باید اذعان کرد که سبک زندگی می‌تواند که تأثیر زیادی از دنیای گیم بپذیرد؛ چرا که بخشی از یادگیری انسان از طریق مشاهده اتفاق می‌افتد، هنگامی که بازیکن در دنیای بازی غوطه ور می‌شود به دلیل جنبه‌های دیداری و شنیداری که بازی‌های رایانه‌ای دارند، بسیار متأثر می‌شوند. شخص حین بازی به محیطی تعاملی گام می‌گذارد که سبب می‌شود تا نوعی همزاد پنداری با شخصیت‌های داخل بازی پیدا‌کند با شخصیت هایی، این تداعی عینی می‌تواند با رفتار کاراکتر بازی یا محیط بازی صورت بپذیرد و نهایتاً منجر به تغییر سبک زندگی فرد منجر شود. واقعیت این است که اغلب بازی‌ها نیز به دلیل وارداتی بودن، تناسب کافی با ارزش‌ها و فرهنگ ما ندارند که متاسفانه همین مسئله می‌تواند شخص را متأثر کند و خیلی راحت به سمت فرهنگ‌ها و باورهای دیگر سوق دهد.
مفاهیمی مانند خشونت امروزه در بازی‌های رایانه‌ای به وفور دیده می‌شود و جوانان هم از این الگوها به طور ناخواسته بهره‌برداری می‌کنند، حال ما برای ترویج آموزش درست و به تبع آن فرهنگ‌سازی درست چه باید کنیم؟ راهکار چیست؟
همۀ این مسائل ناشی از تأثیر پذیرفتن بازیکن از بازی‌های رایانه‌ای است، باید اذعان کنیم که والدین امکان برخورد سلبی و ممانعت از استفادۀ بچه‌ها از بازی‌های دیجیتال را ندارند؛ چرا که ناخودآگاه در این بستر قرار می‌گیرند. والدین در این شرایط باید اهمیت زیادی به بحث سواد رسانه‌ای و سواد بازی‌های رایانه‌ای دهند تا هنگام رویارویی با مسائل دنیای جدید کودکان از آمادگی‌های برخوردار باشند، آن‌ها باید تلاش کنند تا طوری سواد رسانه‌ای فرزند خود را ارتقاء دهند که وی به آگاهی لازم در مواجهه با دنیای گیم برسد و مراقبت کافی از سبد مصرف فرهنگی خود را انجام دهد.
وقتی نوجوانان و جوانان اشتیاقی به آموختن ندارند مثلا اصلا از پای کامپیوتر و گوشی خود بلند نمی‌شوند، چطور می‌توان به آنان آموزش داد، منظور مصرف درست است؟
وقتی صحبت از اطلاع رسانی و بالا بردن سطح آگاهی است حتما منظور ما این نیست که روش‌های سنتی مانند پند و اندرز را استفاده کنیم؛ چرا که امکان دارد نتایج معکوس دریافت کنیم، والدین باید تلاش کنند که مهارت به کودک خود بیاموزند، فرزند آن‌ها برای زندگی در این دنیا باید مهارت‌های مختص به زیستن در اجتماع را بیاموزد از جملۀ این لوازم، مهارت «نه گفتن» است. مهارت آموزی راهکاری اساسی برای این کار است که باید به آن توجه کنیم، ما باید بتوانیم تفکر نقاد فرزندان خود را پرورش دهیم تا آن‌ها امکان گزینش محتوای سالم از میان صدها مطلبی که دریافت می‌کنند را داشته باشند و خود را در معرض هرگونه محتوایی قرار ندهند. آموزش زمانی تاثیر دارد که مهارت محور باشد به این معنا که روش‌های جدیدی برای این کار به کار بگیریم، برای مثال با فرزند خود بازی کنیم، حین بازی به بیان داستان‌هایی برای وی بپردازیم که حاوی نکات آموزشی است، ساده‌تر بخواهم بگویم با رفتار خود به فرزندمان که دائماً در حال الگوگیری است، آموزش دهیم که چطور زندگی کند و سبد محتوایی خود را بچیند، البته اصل اطلاع رسانی نیز اهمیت زیادی در این میان دارد اما باید بر اساس اصول و روش‌های تأثیرگذار انجام شود.
والدین تا چه حد امکان تأثیرگذاری در انتخاب سبد محتوایی بازی‌های رایانه‌ای فرزندان خود در دوران نوجوانی دارند؟
باید بپذیریم که انسان در دوران نوجوانی استقلال، آگاهی و سطح درک متفاوتی نسبت به دوران کودکی دارد، او وارد دوره ای جدید از رشد روانی و جسمانی شده است که اصطلاحاً بلوغ خوانده می‌شود، اغلب نوجوانان در این سن از رایانه و گوشی به عنوان ابزار آموزشی استفاده می‌کنند، فرآیندی که معمولا در تعامل با گروه همسالان اتفاق می‌افتد، این یادگیری آنلاین طی سال‌های اخیر به دنبال شیوع پاندمی کرونا بیش از پیش گسترش پیدا کرده است به همین دلیل والدین نسبت به دوره‌های سنی قبلی از جمله کودکی باید رفتارهای متفاوتی از خود بروز دهند که برخی از این تاکتیک‌های رفتاری شامل موارد ذیل می‌شود؛
-ایجاد رابطه دوستانه، توأم با صمیمت با فرزند نوجوان
– بیان مطالب و خواسته‌ها به زبان خود نوجوانان
– کنترل و نظارت غیرمستقیم
– صحبت محبت آمیز، دوستانه، عاری از احساس نصحیت، الغای توهین، تحقیر و مقایسه با گروه همسالان
– اعتمادسازی بین فرزند نوجوان و والدین تا حدی که همه حالت‌های روحی و جسمی، مسائل و مشکلاتش را بیان کند
– وضع قوانین جهت انجام بازی رایانه ای در منزل
– ایجاد عزت نفس و اعتماد به نفس در نوجوانان
– آشنا کردن نوجوانان با سایر تفریحات سالم و همکاری خانوادگی در ایجاد این فرصت
-هزینه کردن برای سایر تفریحات سالم
– آشنا کردن و یادآوری سایر کاربردهای گجت‌های بازی مانند گوشی و رایانه که فقط برای بازی استفاده نمی‌شوند
– ایجاد فرصتی جهت گذاشتن برخی از مسئولیت های منزل بر عهدۀ نوجوان
– علاقمندسازی نوجوان به سایر فعالیت‌ها در اوقات فراغت مانند رفتن به کلاس موسیقی یا ورزش و…
– کارت‌های بانکی خود را بدون هیچ کنترلی جهت خرید و پرداخت درون برنامه‌ای بازی‌های رایانه ای در اختیار کودکان و نوجوانان قرار ندهید
– صحبت درباره نقاط ضعف و قوت بازی ها مانند یک هم بازی
– فرزند نوجوان خود را کاملاً غیرمستقیم با نگاه انتقادی و تفکر نقادانه نسبت به محتوای بازی‌ها آشنا کنید
_ ایجاد فرصت، شرایط و امکانات جهت تجربۀ سایر تفریحات تا جایی که نوجوان امکان غنی‌سازی اوقات فراغت خود با دیگر سرگرمی‌ها را نیز داشته باشد
_ دادن مسئولیت‌های سبک به نوجوان همچنین در نظر گرفتن پاداش برای انجام درست وظایف بصورت دوره‌ای
_ بهره مندی از سبک تربیتی درست از ابتدای کودکی (سبک تربیتی مقتدرانه، حمایت و محبت در کنار تعیین قوانین)
تولید بازی‌های مبتنی بر فرهنگ ایرانی تا چه حد می‌تواند مانع از ترویج خشونت بین نسل جوان ما و ارتقای فرهنگ جامعه می‌شود؟
واقعیت این است که تولید بازی‌های رایانه‌ای که مبتنی بر فرهنگ اصیل ایرانی هستند، تاثیرات مثبت زیادی روی این مسئله دارد اما در عین حال این بازی‌های ایرانی باید بتوانند از نظر کیفیت، جلوه‌های بصری و کشش داستانی به اندازۀ نمونه‌های خارجی نوجوان ایرانی را سرگرم کنند تا مورد اقبال قرار بگیرند، البته این به معنای عدول از ارزش‌ها نیست ولی راهکارهایی برای حفظ جذابیت در عین پایبندی به فرهنگ ایرانی باید به کارگرفته شود؛ چرا که نوجوان امروزی باهوش‌تر از قبل است، او تشخصی می‌دهد که کدام بازی هیجان بیشتری دارد و گرایش بیشتری به آن پیدا می‌کند، باید بپذیریم برای نوجوان امروزی بیش از آنکه کشور سازندۀ یک بازی اهمیت داشته باشد، میزان هیحان آن مهم است بنابراین باید به ایجاد هیجان سالم توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
جامعه موظف است که ضمن استفاده از بسترهای مختلفی که در اختیار دارد، مانند خانواده، رسانه‌های عمومی، آموزش مدارس و… فرد را دارای مهارت خودمراقبتی و کنترل هیجانات کند، آموزش درست بسیاری از مشکلات ما را مرتفع خواهد کرد. تلاش ما باید این باشد که بازی‌های آموزشی خود را طوری طراحی کنیم که موضوعاتی مانند مهارت حل مسائل چالش برانگیز برای مخاطب جذاب شود تا حدی این کشش باید افزایش پیدا کند که خود فرد علاقه‌ای به استفاده از دیگر سبک‌های بازی را نداشته باشد. گزینه‌هایی که مقابل نوجوانان قرار می‌گیرد نباید محدود به چند مورد باشد و وی را مجبور به انتخاب از میان آن‌ها کنیم اگر موارد قابل انتخاب معدود باشد به طور طبیعی نوجوان معمولاً به سوی بازی‌هایی می‌رود که اغلب سطح بالایی از خشونت دارند، موضوعی که تجربۀ شخصی بنده نشان می‌دهد که میان نوجوانان پسر بیش از دختران وجود دارد، گرایشی که معتقدم باید به طور کاملاً ریشه ای بررسی شود و راهکارهای مناسبی برای رفع آن‌ها پیشنهاد کنیم.
شاید امروز نوجوانان تمایل کمتری به بازی‌های ایرانی داشته باشند اما به طور قطع اگر کیفیت بازی‌های داخلی ما افزایش پیدا کند و این بازی‌های با کیفیت به عنوان بخشی از سبد انتخابی در مقابل نوجوانان قرار بگیرند به آن بی تفاوت نخواهند بود.
انتهای پیام/
