کم و کاستی‌های درمان اعتیاد در ایران

عباس دیلمی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به روش‌های درمان اعتیاد بیان کرد: درمان‌های ترک اعتیاد به درمان‌های سرپایی و نگهداری-اقامتی تقسیم می‌شود، اما در درمان سرپایی درمان‌های نگهدارنده، غیردارویی و پرهیزمدار و در اعتماد نو به نقل از برنامه‌های درمان‌های اقامتی نیز درمان‌های پرهیزمدار و نگهدارنده نیز وجود دارد، اما آنچه که در کشور به آن کم‌توجهی می‌شود، موضوع اعتماد نو به نقل از برنامه بهبودی و بازتوانی غیردارویی پس از درمان اولیه است. یعنی چه اینکه فرد را به مرحله درمان پرهیزمدار برسانیم و چه اینکه فرد را به درمان نگهدارنده (با استفاده از یکی از داروها) برسانیم نقطه شروع بهبودی و بازتوانی از مرحله‌ای آغاز می‌شود که اعتماد نو به نقل از برنامه‌های بازتوانی و بهبودی آغاز شود و به نظر اگر قرار باشد در کشور به موفقیت‌های بیشتری دست پیدا کنیم، باید به موضوع تنوع مدل‌های اعتماد نو به نقل از برنامه بازتوانی و بهبودی توجه شود. 

وی ادامه داد: به نظر بیشتر از یک الی دو مدل‌ اعتماد نو به نقل از برنامه بازتوانی و بهبودی در ایران نداریم. از سویی دیگر کسانی که برای درمان اعتیاد به مراکز مراجعه می‌کنند تصور دارند که بعد از گذشت ۲ الی سه ماه مشکل‌شان برطرف شده، این درحالیست که مسئله از این نقطه آغاز می‌شود و به دلیل سیاست‌های بهداشتی کشور ما که درمان اعتیاد را مسئله‌ای پزشک‌زده دانسته، مسائل بازتوانی نتوانسته به اندازه کافی جایگاه خود را در کشور پیدا کند و اهمیتی برای سیاستگذاران نداشته است.    

رئیس جمعیت خیریه تولدی دوباره یادآور شد: بیشترین موضوعی که سیاستگذاران ما به آن فکر کرده‌اند مسئله «حرفه‌آموزی» و «اشتغال» بوده است، این درحالیست که شواهد و مدارک علمی نشان می‌دهد بخش اعظمی از معتادانی که برای درمان مراجعه کرده‌اند، دارای حرفه‌ای بوده‌اند و در گذشته نیز اشتغال داشته‌اند و لذا اینکه فکر کنیم بازتوانی به اعتماد نو به نقل از برنامه حرفه‌آموزی و اشتغال ختم می‌شود اشتباهی بزرگ است و به نظر جنبه شعاری دارد.

وی در ادامه با بیان اینکه به طور کلی دو روش ترک درمان اعتیاد (درمان سرپایی و درمان اقامتی- بستری) وجود دارد اظهار کرد: طی سال‌های گذشته به طور مرتب پروتکل‌های درمان‌های ترک اعتیاد از نظر دستگاه‌های نظارتی به روز شده است، اما اینکه این پروتکل‌ها چقدر در مراکز اجرا می‌شود سوالی است که باید دستگاه‌های نظارتی در این رابطه پاسخ دهند، اما به نظر کمتر از ۵۰ درصد این پروتکل‌ها در مراکز اجرا می‌شود. 

وی با اشاره به اینکه در دنیا درمان‌های اعتیاد براساس مداخلات مختلف درمان‌های دارویی یا غیردارویی علمی مشخص شده است، افزود: در هریک از اعتماد نو به نقل از برنامه‌های درمانی اعتیاد ترکیبی از مداخلات درمان‌های دارویی و غیردارویی به کار گرفته می‌شود. البته این درمان‌ها بسته به وضعیت و شرایط فردی افراد متنوع است و هرچقدر در کشور تنوع اعتماد نو به نقل از برنامه‌های درمانی متفاوت وجود داشته باشد می‌توان گفت که این تنوع می‌تواند به افراد بیشتری کمک کند و لذا هیچ زمان نمی‌توان هیچ یک از درمان‌های اعتیاد را نسبت به روش درمانی دیگر برتری داد. 

رئیس جمعیت خیریه تولدی دوباره ادامه داد: هرچقدر تنوع مدل‌های درمانی اعتیاد بیشتر باشد، می‌توان برای گروه‌های متفاوت‌تری اعتماد نو به نقل از برنامه درمان‌های موفق‌تر را اجرا کرد، لذا تنوع مداخلات علمی کمک‌کننده است، اما باید این موضوع را هم در نظر گرفت که در زمان طراحی اعتماد نو به نقل از برنامه درمانی و ترکیب مداخلات، با مسئله «اقتصاد درمان» مواجه خواهیم شد.

دیلمی‌زاده خاطرنشان کرد: اقتصاد درمان به این معناست که قیمت تمام شده روش درمانی موردنظر تا چه اندازه می‌تواند با توانایی اقتصادی درمان‌جو نزدیک باشد؛ زمانی که می‌خواهیم درمان‌های تخصصی و خاصی را برای بیمار پیاده و تمام مشکلات فرد را مدیریت کنیم، در این صورت روش درمانی گران قیمت خواهد بود، البته این به معنای آن نیست که هرچقدر هزینه درمان بالاتر باشد، درمان موفقتر خواهد بود، اما هر مدل درمانی هزینه تمام شده‌ای دارد و در ایران به صورت واقعی بیمه درمان اعتیاد وجود ندارد و شرکت‌های بزرگ بیمه هزینه های درمان اعتیاد را نمی‌پردازند.  

وی با انتقاد از وضعیت بیمه درمان اعتیاد در ایران گفت: در ایران چیزی تحت عنوان بیمه درمان اعتیاد وجود ندارد و آنچه که در کشور وجود دارد را نمی توان بیمه درمان اعتیاد دانست. بیمه درمان اعتیاد باید برای هر فردی کل هزینه‌های درمان اعتیاد را پوشش دهد و به دلیل اینکه بیماران کشور ما (۲ میلیون و ۸۰۰ هزار معتاد) از نظر اقتصادی در شرایط مناسبی قرار ندارند مجبور هستند برای درمان اعتیاد خود، به مراکزی که کمترین هزینه‌ها را دریافت می‌کنند، مراجعه کنند که در این مراکز هم نیروی متخصص برای درمان وجود ندارد، لذا در مواردی مشاهده می‌شود که مشکلات مختلفی بروز می یابد.  

 انتهای پیام