دکتر فرهاد طارمیان در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این که «شبه علم در روانشناسی، دخالت افراد غیرروانشناس در این حوزه است»، درباره باور نادرست عمومی در خصوص روانشناسی، گفت: باور غلط و تحریف شده ای در بین مردم وجود دارد که شبه علمگراها از آن سوءاستفاده می کنند؛ این باور این است که هر فردی که روانشناسی خوانده، می‌تواند به دیگران مشاوره دهد.
این استادیار روانشناسی بالینی با اشاره به این که شبه‌علم از ناآگاهی مردم ایجاد می‌شود، بیان کرد: البته مردم در این ناآگاهی مقصر نیستند. این وظیفه‌ی دانشگاه‌ها، صداوسیما و رسانه‌های چاپی و دیجیتال است که رشته‌های روانشناسی و صلاحیتهای حرفه ای را معرفی کنند. زمانی که چنین باور اشتباهی در میان مردم وجود دارد، بدیهی است افرادی از این فرصت استفاده می‌کنند و تعمداً یا سهواً به نشر اطلاعات غلط می‌پردازند.
وی با بیان این که «این باور اشتباه وجود دارد که همه روانشناسان می‌توانند وارد حوزه درمان شوند»، افزود: ما در وهله اول باید بررسی کنیم فرد مورد نظر در کدام رشته یا گرایش خاص روانشناسی تحصیل کرده است. حدود هفت سال است که روانشناسی در مقطع لیسانس گرایش ندارد و این یعنی کسی که در دوره‌ی کارشناسی روانشناسی تحصیل می‌کند، صرفاً اصول پایه‌ای را می‌آموزد. همچنین رشد بی رویه و تصاعدی گرایش های روانشناسی در دانشگاه های مختلف و پذیرفته شدن سالانه هزاران نفر در این رشته به پدیده «روانشناسی زرد» دامن زده است.
این روانشناس در پاسخ به پرسشی درباره نقش دانشگاه‌ها و واحدهای درسی رعایت اخلاق حرفه‌ای بر ممانعت از گسترش روانشناسی شبه‌علمی، گفت: درس‌های مربوط به اصول اخلاق حرفه‌ای وجود دارد و در مقطع تحصیلات تکمیلی برخی گرایشهای روانشناسی تدریس می‌شود، اما نه برای همه‌ی رشته‌ها، بلکه فقط برای رشته‌ها و گرایش‌هایی که دانش‌آموختگان آن قرار است پس از فارغ التحصیلی در مشکلات روانی مردم مداخله کنند. با این وجود تدریس این موارد ضامن این که دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی به اصول اخلاق حرفه‌ای پایبند بماند، نیست و به مواردی همچون تعهدات شخصی و اخلاقی و باورهای اعتقادی او ارتباط دارد تا مانع از سوق یافتن وی به سمت روانشناسی زرد شود.
طارمیان با تاکید بر لزوم نظارت بر مروجان روانشناسی زرد، گفت: به هر حال باید سازمان و نهادی نظارت کیفی و مانیتورینگ دائمی بر روی فعالیت‌های این افراد داشته باشد و متاسفانه در حال حاضر این نظارت به شکل جدی وجود ندارد. عمده نظارت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره بر افرادی است که پروانه فعالیت برای آن‌ها صادر شده است، هر چند یکی از وظایف آن می‌تواند «کنترل بر گسترده شدن روانشناسی زرد» باشد و سایر انجمن های علمی در این زمینه به سبب نوع وظایفشان فاقد اهرم اجرایی برای نظارت بر حوزه روانشناسی هستند؛ یعنی نمی‌توانند به شکل قانونی مانع از فعالیت برخی مدعیان روانشناسی شوند.
این استادیار روانشناس بالینی در پاسخ به پرسشی درباره‌ی عواقب گسترش روانشناسی زرد در فضای مجازی، گفت: توصیه‌ها و راهنمایی‌های غلط، در کوتاه‌مدت آسیب خود را نشان می‌دهد. این توصیه‌ها، پیامدهایی دارند که اصطلاحاً دود آن به چشم خود مخاطبین می‌رود.
عضو هیئت علمی گروه روانشناسی بالینی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ادامه داد: افرادی که لیسانس روانشناسی دارند، نمی‌توانند با مدرک کارشناسی وارد حوزه مشاوره و خدمات روانشناختی شوند. حداقل مدرکی که این قابلیت علمی و صلاحیت حرفه ای را به فرد می‌دهد تا بتواند وارد مداخله‌ی درمانی برای مشکلات روانی افراد شود، کارشناسی ارشد است، آن هم در شرایطی که رشته‌ی فرد مرتبط باشد. در میان گرایشهای روانشناسی در دوره‌ی تحصیلات تکمیلی، روانشناسی بالینی، روانشناسی سلامت و روانشناسانی که در گرایشهای مشاوره تحصیل کرده‌اند، می‌توانند به امر مشاوره و درمان روی آورند.
وی افزود: این در حالی است که ما در حوزه روانشناسی در ایران دست کم ۱۵ گرایش مختلف داریم و در کشورهای مترقی بیش از ۵۰ گرایش در زمینه‌ی رشته روانشناسی وجود دارد. بنابراین همه‌ی افرادی که در رشته‌ی روانشناسی فارغ‌التحصیل می‌شوند نمی‌توانند به کار مشاوره بپردازند. مثلا کسی که در رشته‌ی روانشناسی تربیتی یا روانشناسی صنعتی و یا روانشناسی ورزشی تحصیل کرده‌است، فردی است که در حوزه‌ی تخصصی خود صاحب‌نظر است و نه در زمینه مشاوره و روان‌درمانی افراد دچار اختلالات روانی.
طارمیان در پایان افزود: این که گروهی از افراد که تحصیلات آکادمیک روانشناسی ندارند و در فضای مجازی اقدام به ارائه مشاوره می‌کنند، فقط مختص ایران نیست و در کشورهای دیگر نیز افرادی هستند که بیانی قوی و زبان بدن خوبی دارند، مخاطب شناسند و اطلاعات پراکنده ای در زمینه روانشناسی دارند و مطالب خود را در قالبی خوش آب و رنگ همچون سخنرانی‌های انگیزشی، خودشناسی و روش های سریع موفقیت و خوشبختی انتقال می‌دهند.
انتهای پیام