از دیدگاه اسلام خودکشی به هر نحو حرام و از گناهان کبیره است و نشانه ای از عدم ایمان و نا امید شدن از خداوند، در فرد است. از امام صادق علیه السلام نقل شده است: «هر کس از روی عمد خودکشی کند همیشه در آتش جهنم خواهد بود».
با توجه به تعالیم اسلامی مبنی بر ممنوعیت و حرام بودن خودکشی، ضعف اعتقادات و باورهای دینی افراد در اقدام به خودکشی مهم است.
پژوهش های علمی نشان داده اکثر کسانی که دست به خودکشی می زنند دچار نوعی از اختلالات روانی از جمله افسردگی اساسی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلال شخصیت و اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی هستند.
از دیدگاه “امیل دورکیم” عامل اصلی و عمده ای که به زندگی ما هدف و معنا می بخشد تعلق و ارتباط با دیگران در جامعه است، در غیر این صورت هر چیزی ممکن است دستاویزی برای خلاص شدن از شر زندگی می شود.
فردی که اقدام به خودکشی می کند غالبا مشکلات و شرایط زندگی اش را غیر قابل تحمل و طی نا شدنی می پندارد و دچار درماندگی و نا امیدی کامل می گردد. در نتیجه به منظور رهایی از از این آلام روحی روانی دست به این عمل تلافی جویانه می زند.
با توجه به ازدیاد نرخ خودکشی در سن نوجوانی طبق تحلیل های صورت گرفته روان شناختی در اقدام به خودکشی و بررسی سبب شناسی فردی، خانوادگی، اجتماعی عواملی مانند احساس نا امیدی و ناتوانی،ضعف عزت نفس، بحران هویت و شناخت خود، سطح بالای استرس و فشار برای موفقیت، فقدان مهارتهای مقابله ای و تاب آوری پایین، سبک فرزند پروری اشتباه والدین و تعاملات آسیب دیده بین اعضای خانواده، مورد تجاوز قرار گرفتن و… در وقوع این آسیب اجتماعی سهیم هستند.
هوشیاری و آگاهی والدین و متخصصین حوزه بهداشت روان در تشخیص و احصای افراد مستعد به خودکشی و همچنین کاهش میزان این معضل اجتماعی می تواند مثمرثمر باشد، از جمله:
۱- تغییرات چشمگیر در خلق و عاطفه مانند اضطراب، غمگینی، انزوا طلبی و گوشه گیری، ضعف روانی…
۲- اختلال در تغذیه (پرخوری، بی اشتهایی).
۳- اختلال خواب (بی خوابی، پر خوابی، شب بیداری).
۴- عدم علاقه به تحصیل، اشتغال و فعالیت های روزانه.
۵- در میان گذاشتن اظهاراتی درباره مرگ و نیستی، آسیب زدن به خود در ارتباط با دیگران.
البته از مشکلات اقتصادی و اجتماعی دخیل در آسیب خودکشی مانند فقر، بیکاری که باعث کاستن دلگرمی افراد و تضعیف روحیه آن ها می شود و همچنین عواملی دیگر مانند ازدواج اجباری، مخالفت والدین با ازدواج فرد با طرف دلخواه، اعتیاد و بیماری های صعب العلاج، تقلید و سرمشق گیری از دیگران با استفاده از فضای مجازی و مطالعه داستان های خودکشی می توان نام برد.
در اینجا لازم است اقدامات و راهکارهای پیشگیرانه از خودکشی اشاره شود:
*آموزش مهارت های مقابله ای مانند مهارت حل مسئله توسط والدین و اولیای آموزش و پرورش.
*افزایش تاب آوری به منظور سازگاری با شرایط محیطی و مهار کردن وقایع پیش بینی نشده، انعطاف پذیر بودن، خودکارآمدی و استقلال فرد.
*ایجاد فضای صمیمی، دوستانه و عاطفی در کانون خانواده احتمال ارتکاب به خودکشی را پایین می آورد.
*جدی گرفتن بعضی از علایم در بیماران نوروتیک از سوی خانواده و کارشناسان حوزه روان و تلاش جهت درمان و بازتوانی افراد دارای اختلالات روانی.
*تشویق افراد به پیوندهای اجتماعی از طریق ازدواج، اشتغال، تعامل و مشارکت در فعالیت های مذهبی، فرهنگی در کاهش میزان خودکشی.
*مشاوره و حمایت کامل از افراد در معرض خودکشی، مداخله خانواده و دوستان مورد اعتماد و معالجه توسط روان شناسان با استفاده از دارو درمانی و مداخلات روانشناختی در پیشگیری از خودکشی موثر است.
*به فرزندانمان بیاموزیم عواملی در جامعه وجود دارند که همیشه آنها را تهدید می کند مانند شکست، محرومیت ها، تبعیض ها، بدنامی ها و دروغ نیرنگ.
*عبدالصالح خزائی
کارشناس ارشد اداره مشاوره و مددکاری معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان بوشهر
انتهای پیام