به گزارش ایسنا، برگزاری نمایشگاه «میراث باستان‌شناسی اسپانیا» نیز از این قاعده مستثنی نیست، نمایشگاهی که می‌توان گفت بیشتر به دنبال یک اتفاقِ موزه‌ای رخ داد، یعنی بازدید کارشناسان موزه‌دار آلیکانته از آثار ایرانی به نمایش در آمده در موزه‌ای در هلند که نمایشگاه «ایران: مهد تمدن» را در خود داشت.
واین اتفاق باعث شد تا درخواستِ طرف اسپانیایی‌ها برای نمایشِ این پکیجِ تاریخی در موزه‌ی آلیکانته‌ی اسپانیا مطرح شود و همان شد که با طرحِ صحبت‌های دو طرفه، تصمیم به برگزاری نمایشگاه متقابل از دو موزه در دو کشور گرفتند و بعد از پایان نمایشِ تاریخِ ایران در اسپانیا، حالا «میراث باستان‌شناسی اسپانیا» از حدود دو ماه قبل کار نمایش خود را در موزه‌ی ملی و در سالن نمایشگاه‌های موقت موزه باستان‌شناسی و هنر دوره اسلامی آغاز کرد تا برای هفت ماه یعنی تا ۲۶ فروردین، تاریخِ اسپانیا را به رخِ تاریخ و تمدنِ غنی ایرانی‌ها بکشد.
در این میان اما برخی نارضایتی‌ها از آثار انتخاب شده که بیشتر آن را از نظر ارزشِ تاریخی در موزه‌ی مادر ایران کم‌اعتبارتر از آثار تاریخی نمایش درآمده در نمایشگاه «ایران: مهد تمدن» می‌دانستند، باعث شد تا این پرسش برای دومین در طول برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی موزه ملی ایران مطرح شود؛ «معیارِ انتخاب آثار به نمایش درآمده در این نمایشگاه چه بود؟» پرسشی که در زمان رونمایی از آثار نمایشگاه «لوور» در ایران نیز مطرح شده بود.
جبرئیل نوکنده – مدیر کل موزه ملی ایران – اما نخست ترجیح می‌دهد تا نمایشگاه میراث باستان‌شناسی اسپانیا – گزیده‌ای از موزه باستان‌شناسی آلیکانته – را این‌طور معرفی کند:
«نمایشگاهی که در موزه ملی ایران، با ۳۰۰ اثر از دوره پارینه سنگی یعنی از ۳۵۰ هزار سال قبل تا قرن ۱۹ و ۲۰ روایت‌گر تاریخ منطقه آلیکانته اسپانیا تا دریای مدیترانه است. نمایشگاهی که آثارِ نمایش داده شده‌اش حاصل کاوش‌های علمی باستان‌شناسی از استان والنسیاست؛ منطقه‌ای که موزه باستان‌شناسی الکیانته در ۱۹۳۲ میلادی در آن ساخته شد و از نظر سابقه‌ی سال ساخت موزه، از موزه ملی ایران چند سالی قدیمی‌تر است.»
او حتی حضور باستان‌شناسان موزه آلیکانته در ایران برای مطرح کردن تجربیات‌شان را این‌طور تشبیه می‌کند؛ «این نخستین زمانی است که به صورت رسمی سفیرِ فرهنگی بین دو کشور رد و بدل شد» و ادامه می‌دهد: این اقدام یک تجربه‌ی ارزشمند در باستان‌شناسی زیر آب و در سایت موزه‌هاست.
وی با بیان این‌که باستان‌شناسان کشورمان، تجربه‌ی جدی چندانی درباره‌ی باستان‌شناسی زیرآب ندارند، اظهار می‌کند: می‌دانیم که اسپانیا کشوری گردشگر پذیر با تجربیاتی خوب است که در دی ماه تجربیات خود را در قالب نشست‌های تخصصی به ایرانی‌ها ارائه می‌کند.
او با اشاره به تلاش‌های موزه ملی ایران برای بالا بردن شناختِ ایرانی‌ها از فرهنگ و تمدن اسپانیایی‌ها، اظهار می‌کند: وظیفه موزه ملی این است که سطح آموزش عمومی را در حوزه فرهنگ بالا ببرد، ما فوتبال اسپانیا را به خوبی می‌شناسیم و می‌دانیم کشوری گردشگر پذیر است، اما اطلاعاتی جزئی از این اتفاق داریم.
این باستان‌شناس به همین دلیل برگزاری نمایشگاه «میراث باستان‌شناسی اسپانیا» را نخستین تصویر جدی از باستان‌شناسی و عمق تاریخ و فرهنگ اسپانیا در ایران معرفی می‌کند.
اسپانیایی‌ها در انتخاب نمایشگاه «ایران: مهدتمدن» دخالتی نداشتند
نوکنده، اما انتخاب آثارِ تاریخی اسپانیایی‌ها برای نمایش در موزه ملی ایران را بدون ارتباط به آثار نمایش داده شده در نمایشگاه «ایران: مهد تمدن» که بعد از هلند به اسپانیا رفت، می‌داند.
او با بیان این توضیح که در زمان برگزاری نمایشگاه «ایران: مهد تمدن» در هلند، مسوولان موزه آلیکانته اسپانیا با دیدن این نمایشگاه، درخواست برگزاری آن در آلیکانته را مطرح کرده و درخواست داشتند تا همه‌ی آثار آن نمایشگاه را در این موزه‌ی باستان‌شناسی نمایش دهند، تاکید می‌کند: «بنابراین آن‌ها هیچ دخالتی در انتخاب آثار به نمایش درآمده در موزه اسپانیا نداشتند.
زمانی‌که ما نمایشگاهی موزه‌ای برگزار می‌کنم، حتما کشورِ میزبان، ذائقه‌هایی دارد که برایش اهمیت دارند، همچنین نظراتی از سوی موزه‌ی مقابل اعلام می‌شود و درباره‌ی هر کدام از آن‌ها ساعت‌ها بحث می‌شود تا درباری سناریو و انتخاب آثار، گاهی پژوهشگران خارج از موزه با اطلاعاتِ خوبِ خود به ما کمک کنند.»
طرف اسپانیایی در انتخاب آثار نمایشگاه «ایران:مهد تمدن» دخالتی نداشت، طرف ایرانی آثار آلکیانته را برای موزه ملی کامل بررسی کرد
وی با اشاره به پیشنهاد موزه ملی ایران در زمان مطرح شدن این بحث برای دو طرفه بودن این نمایشگاه، می‌گوید: «ما پیشنهاد دادیم نمایشگاه متقابل باشد یعنی با برگزاری نمایشگاه در اسپانیا، نمایشگاهی از آثار موزه‌ای آلیکانته را در تهران نیز به نمایش بگذاریم.
با استقبال مسوولان موزه‌ای آلیکانته، در زمان حضور تیم کارشناسی موزه ملی ایران در کشور اسپانیا برای چیدمان موزه‌ای آثار ایران؛ ما از مخازن و سالن‌های موزه‌ای آلیکانته دیدن کردیم و چند جلسه با هیات‌های کارشناسی برگزار کردیم، همچنین با توجه به ارتباط موزه‌ای تعدادی از همکاران موزه ملی با موزه‌داران دیگر کشورها و گرفتن کمک از آن‌ها، در نهایت به لیستی نهایی و مشترک برای رایتِ تاریخِ اسپانیا در موزه ملی ایران رسیدیم.
از سوی دیگر مطالب منتشر شده در وب‌سایت موزه و کتابِ راهنمای موزه‌ی آلیکانته، نیز به انتخابِ آثار آن موزه برای نمایش در ایران به ما کمک کردند.»
او انتخاب آثار موزه‌ای برای نمایش‌های بین‌المللی در هر موزه را به دنبال بحث و نظرهای متفاوت و رد وبدل شدن دست‌کم ۲۰باره‌ی لیست آثارِ مورد قبول دو موزه می‌داند و ادامه می‌دهد: در مواقعی آثار انتخاب شده ممکن است از نظر حفاظتی و ایمنی امکان حمل و نقل نداشته باشد، یا متوجه شویم که موضوعِ شی انتخاب شده با ذائقه بازدیدکننده ایرانی چندان سازگار نیست، در نتیجه برای هر کدام از این موارد ساعت‌ها بحث می‌کنیم تا در نهایت به یک نظر مشترک برسیم.
بیمه‌های خارجی، بیمه‌ی نمایشگاه‌های بین‌المللی موزه ملی را تقبل می‌کنند
مدیر کل موزه ملی ایران، اما بیمه شدن آثارِ موزه آلیکانته را مانند اکثر نمایشگاه‌های خارجی که در ایران برگزار شده بر عهده‌ی شرکت‌های بیمه‌ای موزه‌ی مبدا می‌داند.
او توضیح می‌دهد: «زمانی می‌گویم برای برگزاری نمایشگاهِ موزه‌ام در کشورِ دیگر توانم تا بیمه‌ی ۵۰ میلیون یورو است، بنابراین باید آثار را طوری انتخاب کنم که بیمه‌ی آن‌ها زیر ۵۰ میلیون یورو شود، این مهمترین نکته برای انتخاب آثار نیز هست که تاثیر زیادی در این برگزاری هر نمایشگاهی دارد.
حتی برای‌مان پیش آمده نمایشگاهی که برای کشورِ دیگری انتخاب کرده‌ایم، آن‌ها ایمیل زده و درخواست حذف چند شیء را به دلیل مسائل بیمه‌ای داشته‌اند که “چند شی‌ها به تنهایی همه هزینه نمایشگاه را میبرد”، بنابراین دو طرف توافق کرده‌ایم تا تعداد اشیا را کم کنیم و همان تعدادی انتخاب شد که هم پوشش بیمه‌ای صدر درصد داده شود و هم نمایشگاه با محتوای مورد نظر به هم نخورد.»
بیمه‌ی هر اثر در انتخاب تعداد و نوع آثار نمایشگاه‌های بین‌المللی نقش زیادی دارد، در نمایشگاه لوور با این اتفاق مواجه شدیم
او با بیان این‌که ممکن است پول بیمه یک شیء ۱۰ میلیون یورو و بیمه‌ی شیِ دیگری یک میلیون یورو باشد، می‌گوید: «آثارِ انتخاب شده برای نمایشگاه «لوورِ لارنس» در زمانِ انتخاب توسط هیاتِ کارشناسی بررسی و اعلام شد که سقفِ بیمه‌ای آثار بالاتر است، بنابراین تصمیم به جایگزین کردن دو اثر دیگر گرفتیم، این نوع اتفاقات می‌تواند برای هر نمایشگاهی در بحث‌های بیمه‌ای رخ دهد، چون همیشه و در همه‌ی مکان‌های فرهنگیِ حوزه‌های فرهنگ زیاد پولدار نیستند.»
وی با بیان این‌که پرداختِ بخشی از هزینه‌های انتشار کاتالوگِ نمایشگاه «میراث باستان‌شناسی اسپانیا» در ایران را کانون اتومبیلرانی بر عهده گرفت، می‌افزاید: ما همچنان در حال مذاکره هستیم تا بتوانیم هزینه‌ها راپوشش دهیم، امیدواریم با گرفتنِ اسپانسر، بتوانیم برخی رویدادها را در این زمینه برگزار کنیم.
شرکت بیمه‌ای در داخل کشور برای ورود به نمایشگاه‌های بین‌المللی نداریم
نوکنده با این وجود با بیان این‌که «آثار نمایشگاهی صد درصد بیمه می‌شوند و این بیمه نیز معمولا نسبتی با شرکت حمل و نقل آثار هنری دارد»، اظهار می‌کند: «متاسفانه در کشور شرکت بیمه‌ای وجود نداریم که این کار را انجام دهد، البته بیمه ایران برای یکی از نمایشگاه‌های موزه‌ی ملی تا کنون با ما همکاری داشته است، که امیدواریم این همکاری‌ها ادامه‌دار باشد.»
مدیر کل موزه ملی ایران با اشاره به تعهد طرف اسپانیایی برای تقبل هزینه‌های بیمه و حمل و نقل آثار نمایشگاه “میراث باستان‌شناسی اسپانیا” بیان می‌کند: «تا رسیدن آثار به فرودگاه امام خمینی (ره) هزینه حمل و نقل با طرف اسپانیایی بود، اما از فرودگاه تا موزه ملی، شرکتی حمل و نقلِ از تهران، این وظیفه را به عهده گرفت، این شرکت تا کنون برای نمایشگاه‌هایی “لوور”، “کره”، “اسپانیا” و “ارمنستان” نیز به موزه‌ی ملی ایران این کمک را کرده است.
با توجه به تایید این شرکت توسط شرکت‌های خارجی این حوزه و داشتن مدرک حمل و نقل توسط آن‌ها و حرفه‌ای بودن کارشان، در این زمینه موفق بوده‌ایم. اما هر نوع بی‌احتیاطی می‌تواند یک خسارتِ جبران‌ناپذیر به بار آورد.
شرکتِ بیمه‌ای که بیمه‌ی آثار نمایشگاهی هر موزه را بر عهده می‌گیرد نخست شرکت‌های حمل‌ونقل و بسته‌بندی را به دقت بررسی و کنترل می‌کند تا اشتباهی رخ ندهد.»
لزوم ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای شرکت‌های بیمه‌ی داخلی
او با اشاره به افزایش برگزاری نمایشگاه‌های موزه‌ای خارجی در کشور، می‌گوید: «در این شرایط باید ارتباطات فراملی خود را زیاد کرده و به این سمت برویم که شرکت‌های بیمه‌ای داخلی، بیمه‌ی آثار تاریخی نمایشگاهی را تقبل کنند. علاوه بر برآورد مالی خوبی که به همراه دارد، می‌توانیم با بالاترین درجه امنیت و دقت لازم، آثار تاریخی را بسته‌بندی کنیم، این اقدام هیچ ضرری را متوجه شرکت‌های بیمه‌ای نمی‌کند.»
شرکت بیمه‌ای مستقلی برای حضور در نمایشگاه‌ها ی بین‌المللی نداریم، هنوز نگرانی‌هایی در حوزه بین‌المللی در این زمینه وجود دارد، اما می توان آموزش‌های لازم را به شرکت‌های بیمه‌ای ایرانی نیز داد
وی شرکت بیمه‌ی ایران را تنها بیمه‌ای معرفی می‌کند که تا کنون در این زمینه وارد عمل شده و ادامه می‌دهد: «برای برگزاری یک نمایشگاه در گذشته، شرایط و تعهداتی که یک شرکت بیمه باید مانند دیگر شرکت‌هایِ بیمه در نمایشگاه‌های خارجی قبول کند را این شرکت بیمه قبول کرد، اما طرفِ دیگر معتقد بود این شرکت، اگر می‌خواهد برای همیشه به بحثِ بیمه‌ی آثار تاریخی وارد شود، نیاز به ایجادِ زیرساخت‌های مناسب در این زمینه دارد.»
ترجیح‌مان ورود شرکت‌های داخلی بیمه به نمایشگاه‌های موزه‌ای بین‌المللی است
او لازمه‌ی این کار را بیمه کردن موزه‌ها و نمایشگاه‌ها و جابجا کردن آثار هنری برای برگزاری نمایشگاه‌های مختلف می‌داند و ادامه می‌دهد: ما به طور دائم در حال جابجایی تابلوهای نقاشی برای برگزاری نمایشگاه‌های مختلف هستیم، اما مجبوریم آن‌ها را توسط شرکت‌های بیمه‌ای در دیگر کشورها بیمه کنیم، در حالی که ترجیح ما این است تا شرکت‌های داخلی وارد کار شوند.
نوکنده امیدوار است تا با برگزاری چند نمایشگاه بین‌المللی، شرکت‌های بیمه‌های ایرانی نیز به سمت فرهنگ بیایند.
وی با بیان این‌که باید حداقل مسوولیت اجتماعی را به این سمت سوق داد تا شرکت‌های بیمه‌ی داخلی نیز تجربه کسب کنند، تاکید می‌کند: ما آمادگی داریم تا اطلاعاتِ تجربیات بیمه‌ای با همه کشورها را در اختیار شرکت‌های بیمه‌ای قرار دهیم و از همتایان خود بخواهیم تا برای آن‌ها ویزا بگیرند و به ایرانیان آموزش دهند تا برابر با ضوابط کشورمان، شرکت‌های بیمه‌ی داخلی نیز تعهدات خود را انجام دهند. هر چند به دلیل نداشتن تجربه‌ی کافی نگرانی‌هایی نیز در حوزه‌ی بین‌الملل وجود خواهد داشت.
مدیر کل موزه ملی ایران با تاکید بر لزوم تقبل هر نوع خطری که احتمال تهدید آثار تاریخی را داته باشد، بیان می‌کند: آن‌ها نخست باید ریسک را بپذیرند تا در گام‌های بعدی بتوانند کار خود را به درستی انجام دهند، بروز چنین اتفاقاتی به مثابه تصادف ماشین نیست که جبران شود، بلکه خسارتی جبران ناپذیر در عرصه فرهنگی محسوب می‌شود.
کنار گذاشتن اثر موزه‌ای از لیست نمایشگاهی، سانسور یا حذف نیست
خبر حذف یک اثر از آثار تعیین شده برای نمایش از موزه آلیکانته برای نمایش در موزه ملی ایران که نخست توسط رسانه‌ای اسپانیایی منتشر شد، واکنش‌هایی را به دنبال داشت، اما مدیر کل موزه ملی ایران، چنین اتفاقی را عادی قلمداد می‌کند.
هیچ اثری را از نمایشگاه «میراث باستان‌شناسی اسپانیا حذف نکردیم، آن به ذائقه‌ی ایرانی‌ها خوش نمی‌آمد. کنار گذاشتن اثر در نمایشگاه، اقدامی طبیعی است
او موزه را به زمینِ فوتبال و مسوولان موزه‌ای را به مربیان فوتبالی تبیه می‌کند که در زمانِ چینش بازیکنان در زمینِ بازی، تصمیم به حذف یک بازیکن می‌گیرند و ادامه می‌دهد: «در واقع ما چیزی را حذف نکردیم، بلکه زمان چیدمان درباره یک اثر به این نتیجه رسیدیم که آن در بین آثار قابل نمایش قرار نگیرد، حذفی در کار نبوده است.
طرفِ اسپانیایی نیز در پاسخ به رسانه‌ی داخلی خود این طور توضیح داد که “ما حذف نکردیم فقط حس کردیم که با ذائقه‌ها همخوانی ندارد” اصلا بحث حذف نیست، دو طرف با یکدیگر هم لیست را انتخاب کردیم و در موزه‌ی ملی به این نتیجه رسیدیم که یک اثر متناسب با ذائقه‌ی مخاطبان موزه ملی نیست.»
وی انتشار این خبر در فضای رسانه‌ای را به این دلیل می‌داند که «چون بازیِ موزه‌های داخلی کشور در دنیای موزه‌داری، هنوز تازه است، آن را چیزِ خاصی قلمداد کرده‌ایم، در حالی که این یک امر عادی است وقتی نمایشگاهی برگزار می‌شود خیلی از اشیا ممکن است در مرحله‌ی نهایی از لیست نمایش خارج شوند.
نوکنده این اتفاق را سانسور نمی‌داند و تاکید می‌کند: دو طرف برای به نتیجه رسیدن، مدیر موزه و کارشناسان موزه‌ای بودند. در واقع وقتی همه آثار در ویترین‌ها چیده می‌شوند، آن‌ها برای آخرین بارتوسط همه افراد حاضر مرور می‌شوند.
تصاویری از نمایشگاه «میراث باستان‌شناسی اسپانیا، گزیده‌ای از موزه باستان‌شناسی آلیکانته» که نخستین تصاویر از تاریخ شرق مدیترانه را در موزه ملی ایران به نمایش دراورده، در این ویدئو ببینید.
انتهای پیام