یک پژوهشگر حقوق بشر و مدیرعامل سازمان دفاع از قربانیان خشونت گفت: گرچه آمریکا مدعی است دارو و غذا و سایر امور انساندوستانه از دامنه شمول تحریم‌های این کشور علیه ایران بدور است و وزیرخارجه آمریکا هم آن را اخیرا تکرار کرده است اما دو عامل سبب شده تا کل فرایند واردات دارو و غذا در ماه‌های گذشته به مشکل بزرگ برخورد کند؛ نخست تحریم‌ها و اعمال نفوذ آمریکا بر سیستم‌های تراکنش بین‌المللی بانکی (همچون سوییفت) که عملا انتقال وجه اقلام انساندوستانه را ناممکن می‌سازد و دوم، فضای روانی تهدیدآمیز سنگینی که آمریکا درخصوص هرگونه تعامل با ایران ایجاد کرده است.
محمودرضا گلشن‌پژوه در گفت‌وگو با پایگاه خبری سیاسی اعتماد نو به نقل از ایلنا، با اشاره به اینکه اخیرا وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرده که اگر اینستکس شامل کالاهای تحریمی نباشد منعی برای اجرا ندارد، در رابطه با جنبه حقوق بشری این موضوع که همچنان ما شاهد این مساله هستیم که حتی سوئیس هم فروش دارو به ایران را به تعویق می‌اندازد و اینستکس هم که مقرر شده در مرحله اول تنها به فروش غذا و دارو به ایران بپردازد هنوز به رغم ضرب‌العجل ایران و کاهش تعهدات در برجام آغاز نشده است، گفت: در اصل کل اقدامات تحریمی آمریکا، چون در قالب اقدامات قهری یکجانبه (Unilateral Coercive Measures) قرار می‌گیرند، با اصول اولیه حقوق بشر در تضاد هستند.
وی ادامه داد: از دهه هفتاد میلادی تاکنون ده‌ها قطعنامه و گزارش در مجمع عمومی سازمان ملل، کمیسیون سابق حقوق بشر و شورای حقوق بشر منتشر و تصویب شده که تاثیرات منفی اقدامات تحریمی، به‌ویژه اقتصادی را علیه شهروندان یک کشور برشمرده و محکوم می‌سازند.
وی افزود: متاسفانه بعد از یک دوره کوتاه از بکارگیری موثر و هدفمند و جمعی ابزار تحریم برای بهبود وضعیت حقوق بشر در رژیم آپارتایدی آفریقای جنوبی، این ابزار بدست دولت‌های ابرقدرت افتاد تا متناسب با سیاست‌ها و اهداف خود، دولت‌های دیگر را مجبور به انجام یا عدم انجام اقداماتی کنند .
این پژوهشگر حقوق بشر گفت: اکنون و روشن‌ترین مثال از بهره‌برداری غیرقانونی و ضد حقوق بشری از ابزار تحریم، در رفتار چند دهه گذشته آمریکا تا کنون جلوه‌گر است. کوبا، ونزوئلا، ایران، روسیه و بسیاری کشورهای دیگر از جمله اهداف کوتاه و بلندمدت تحریم‌های آمریکا به منظور تغییر رفتار این کشورها بوده‌اند.
وی ادامه داد: در این میان گرچه آمریکا مدعی است دارو و غذا و سایر امور انساندوستانه از دامنه شمول تحریم‌های این کشور علیه ایران بدور است و وزیرخارجه آمریکا هم آن را اخیرا تکرار کرده است اما دو عامل سبب شده تا کل فرآیند واردات دارو و غذا در ماه‌های گذشته به مشکل بزرگ برخورد کند؛ نخست تحریم‌ها و اعمال نفوذ آمریکا بر سیستم‌های تراکنش بین‌المللی بانکی (همچون سوییفت) که عملا انتقال وجه اقلام انساندوستانه را ناممکن می‌سازد و دوم، فضای روانی تهدیدآمیز سنگینی که آمریکا درخصوص هرگونه تعامل با ایران ایجاد کرده و سبب شده تا حتی اگر خود آمریکا نیز ادعا کند که دارو یا سایر اقلام انساندوستانه شامل تحریم‌ها نمی‌شوند، اما ریسک برقراری هرگونه ارتباط با ایران به اندازه‌ای بالا باشد که اغلب شرکت‌ها، عطای آن را به لقایش ببخشند و خود را از هرگونه تراکنش مالی با ایران کنار بکشند.
وی افزود: این موضوع را در جریان کمک‌های بین‌المللی به سیل‌زدگان سیل اخیر ایران هم می‌توان مشاهده کرد. هرآنچه به ایران ارسال شد، کالا بود و وجوه نقد که بسیار هم برای کمک به بازسازی زیرساخت‌های تخریب‌شده حیاتی است، امکان ورود به کشور را نیافتند.
گلشن‌پژوه گفت: این امر در چند هفته اخیر درخصوص چند شرکت واردکننده دارو و تجهیزات پزشکی ایرانی که با شرکای کره جنوبی خود کار می‌کردند هم رخ داده و متاسفانه نه تنها داروهای درخواستی بلکه حتی پول ارسالی هم امکان بازگشت به ایران را پیدا نکرده و مشکلات بزرگی برای جامعه بیماران ایجاد کردهاست.
وی ادامه داد: در هرحال، از جنبه حقوق بشری، حق بر سلامتی به عنوان یکی از حقوق بنیادین بشری به رسمیت شناخته شده است. بند نخست ماده ۱۲ میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مقرر می‌دارد که «دولت‌های عضومیثاق، حق هرکس را به بهترین حالت سلامتی و روحی قابل حصول به رسمیت می‌شناسند.» ماده ۲۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر هم در همین رابطه تاکید می‌کند که «هرکس حق دارد سطح زندگانی، سلامتی و رفاه خود و خانواده‌اش را از حیث خوراک و مسکن و مراقبت‌های طبی و خدمات لازم اجتماعی تامین کند ….»
وی افزود: تحریم‌های یکجانبه خصوصا در حوزه امور تراکنش‌های بانکی، مهم‌ترین مانع در برخورداری اقشار آسیب‌پذیر یک جامعه، خصوصا بیماران، سالمندان و افراد توان‌یاب از داروها و تجهیزات پزشکی لازم است. به نظر می‌رسد حتی اگر اینستکس هم از هفت‌خوان فعلی گذر کند و به راه افتد، تراکنش‌های کالایی آن هم به سادگی ممکن نبوده و فشار و تعقیب آمریکا را بر سر خود خواهد داشت.
مدیرعامل سازمان دفاع از قربانیان خشونت تاکید کرد: به نظر می‌رسد تا زمانی که جامعه جهانی تلاش نکند تا استفاده از این ابزار ضد حقوق بشری، یعنی تحریم‌های قهری یکجانبه را متوقف و رسما ممنوع نکند، فضا برای تک‌تازی‌های بازیگرانی همچون ایالات متحده برجای خواهد بود و اعتراض‌های حقوق بشری هم توان متوقف کردن آن‌را ندارند.