دو کارشناس مسائل بین‌المللی با اشاره به اجماعی که این روزها علیه ترامپ شکل گرفته است معقتدند فاصله بین اروپا و آمریکا موقتی است و ادامه پیدا نخواهد کرد.
به گزارش اعتماد نو، مهدی مطهرنیا تحلیلگر مسائل بین‌الملل می‌گوید: برجام یک معاهده بین المللی است که فی نفسه و جدا از بافت متن خود از اهمیتی به سزا برخوردار است. خروج از برجام به راحتی امکان پذیر نیست. اما در عین حال که این اهمیت را دارد و می‌توان گفت که این اهمیت، اهمیت موقعیتی است نه اهمیت بافتی، دلایلی ضمنی که دارای یک عینیت مسلط است نقش می‌بنندد که آن روابط ایران و آمریکا، نقش آمریکا در شکل دهی به آینده نظام بین الملل و جایگاه ژئوپولتیک و ژئو استراتژیک به همراه ژئو اکونومیک و ژئوکالچریک (جغرافیای اقتصادی و جغرافیای فرهنگی) در نوهارتلند است.
به اعتقاد این کارشناس مسائل بین الملل خروج از برجام از منظر قواعد بین المللی و حقوق بین الملل با توجه به حضور ۵ قدرت بزرگ جهانی در کنار ایالات متحده آمریکا و همچنین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد کار ساده‌ای محسوب نمی‌شود. اما اینکه برجام در تعریف عملیاتی خود بتواند در یک بافت متن موثر به نتایج هدفمند خود دست یابد، نیازمند توجه به بافت متنی است که برجام به واسطه آن می‌تواند تعریف عملیاتی پیدا کند.
تا مسائل ایران و آمریکا حل نشود هر قراردادی مثل ساختن کاخ بر روی شن روان می‌ماند
مطهرنیا اضافه می‌کند: تا مسائل ایران و ایالات متحده آمریکا در یک پکیج بسیار گسترده و در یک مذاکره دیپلماتیک بسیار حساس، دقیق، هدفمند، هوشیارانه، در صبر و حوصله و جامعیت بررسی نشود، هرگونه قراردادی در این متن می‌تواند بر روی شن‌های روان قرار بگیرد که ساختن کاخ بزرگ بر روی شن روان دارای ریسک‌های بالایی است. تهران، واشنگتن دی سی و پایتخت‌های ۵ کشور بین المللی به واسطه اهمیت پرونده هسته‌ای ایران در شکل دادن به آینده معادلات نظم منطقه‌ای و حتی نظام بین الملل بر آن شدند که پرونده هسته‌ای را حل کنند و به واسطه برجام حتی بر روی شن‌های روان و با ائتلاف بین المللی ضد داعش در منطقه خاور میانه عربی جدی تر وارد عمل شوند.
او معتقد است: اکنون که ما شاهد فریز کردن داعش در منطقه هارتلند نو یا خاورمیانه عربی هستیم ایالات متحده آمریکا با نگرانی از به هم خوردن توازن قدرت در منطقه به نفع ایران پس از فرصت سازی ایران با فروپاشی طالبان در شرق و فروپاشی صدام در غرب، به دنبال ایجاد فضای دیکته کردن تحریم‌های فراوان تر به تهران برای ایجاد این توازن است. از یک سو داعش در حال فریز شدن است و از سوی دیگر با ادبیات سیاسی آمریکایی‌ها ایران در پایتخت‌های کشورهای عربی منطقه نفوذ خود را گسترش بخشیده است.
برجام استخوان گلوی ترامپ شده است
به اعتقاد این تحلیل گر مسائل بین الملل، اگر آمریکا وارد ایجاد توازن قدرت با یک نوع جهت گیری کارکردی برای جمهوری اسلامی نشود، باید ایرانی قدرتمندتر از گذشته را به عنوان یک بازیگر چالش گر بین المللی و کنش گر و طراح بازی‌های منطقه‌ای بپذیرد. بنابراین به واسطه اینکه ایران در چهار دهه پس از انقلاب قدرتش در برابر ایالات متحده آمریکا نه در کنار این کشور، صف آرایی کرده است، اکنون برجام به یک چالش جدی برای واشنگتن تبدیل شده است. برجام به استخوانی در گلو می‌ماند که ترامپ نه می‌تواند قورتش دهد و نه می‌تواند آن را از دهان بیرون بیندازد. آمریکا تلاش دارد با مسهل‌های گوناگون و کاتالیزورهای مختلف آن را قورت داده یا مجبور کند تا ایران با زدن بر پشت ایالات متحده این استخوان را از گلوی آمریکا پرتاب کند و آمریکا با خیالی آسوده تر بتواند بار دیگر یک اجماع جهانی را علیه ایران ایجاد کند.
اطمینان به اروپا در میان مدت و دراز مدت اشتباه است
مهدی مطهرنیا با اشاره به تحلیل‌های روزهای گذشته مبنی بر ایجاد شکاف بین آمریکا و اروپا می‌گوید: اتحادیه اروپا بعد از مشاهده تجارب از روسیه و چین در حمایت از تهران در برابر ایالات متحده آمریکا به خوبی آموخته است که حالا نوبت اتحادیه اروپاست که با حمایت مشروط از ایران زمینه‌های بهره برداری از برگ ایران برای امتیاز گرفتن را فراهم کند.
او ادامه می‌دهد: اگرچه ایران باید از این فرصت استفاده کند و با استفاده از نیازی که اکنون ایران در نظام بین الملل دارد اروپایی‌ها را نادیده نگیرد اما اطمینان به اروپا در بازه زمانی میان مدت و دراز مدت بار دیگر یک اشتباه بزرگ تاریخی خواهد بود.
به اعتقاد مطهرنیا، اروپایی‌ها اکنون هم در زمین آمریکا بازی می‌کنند. آنها همواره در زمانی که امید به انجام اصلاحات درباره یک موضوع باشد به عنوان حامی ایران وارد شده و در برابر آمریکا به نوعی چالش برانگیز می‌شوند. زمانی هم که موضوع و نحوه برخورد یک موضوع در ارتباط با ایران بسیار سخت و به لحظه تصمیم گیری نهایی تبدیل می‌شود، اروپا حتی جلوتر از ایالات متحده آمریکا ادبیاتی سخت به کار می‌گیرد. این موضوع هم در پرونده هسته‌ای تجربه شده است و هم در پرونده‌های دیگری مثل سفارت آمریکا در تهران، هشت سال دفاع مقدس و پذیرش قطعنامه ۵۹۸٫ بنابراین تجربه را تجربه کردن خطاست.
اروپا هنوز نتوانسته خود را از زیر سایه قدرت آمریکا خارج کند
مطهرنیا در پایان می‌گوید: اگرچه من تاکید دارم که ما نمی‌توانیم از فرصت به دست آمده و شکاف موجود اولیه میان آمریکا و اتحادیه اروپا در ارتباط با برجام استفاده نکنیم و آن را تشدید نکنیم. اما در عین حال اینکه فکر کنیم می‌توانیم با تکیه بر اتحادیه اروپا زمینه‌های انزوای ایالات متحده آمریکا را در میان مدت و بلند مدت ایجاد کنیم، با توجه به قدرت ایالات متحده آمریکا و پیوستگی‌های اتحادیه اروپا با ایالات متحده امری دور از دسترس به نظر می‌رسد. در کتاب استراتژی بزرگ برای غرب افرادی مانند هلموت اشمیت آلمانی و دیگر نخبگان اروپایی به ویژه همین آلمانی‌ها همواره خواسته اند خود را از سایه قدرتمند ایالات متحده آمریکا بیرون بکشند اما تا کنون این تمنا و خواهش عملیاتی نشده است.
۱+۵ مذاکره مجدد بر سر برجام را از ایران می‌خواهد
علی بیگدلی، نیز با اشاره به اینکه کنگره آمریکا تعدادی کارشناس را برای بررسی برجام دعوت کرده است به فرارو می‌گوید: به احتمال زیاد کنگره این پیشنهاد را مطرح می‌کند که بعضی موارد برجام باید تغییر کند و موارد دیگری نیز باید به آن اضافه شود تا منافع این کشور را تامین کند. او ادامه می‌دهد: تا اینجا اتحادیه اروپا هم موافقت خود را به صورت غیرمستقیم نشان داده است و ممکن است اعضای ۱+۵ جلسه‌ای با حضور ایران برگزار کنند و این موضوع را با ایران مطرح کنند.
علت فاصله بین اروپا و آمریکا
این کارشناس مسائل بین‌المللی ادامه می‌دهد: با توجه به سرمایه گذاری‌هایی که آمریکا در اروپا داشته ممکن است و تهدید تحریم شرکت‌های اروپایی از سوی آمریکا وجود دارد ایران هم ناچار است به دنبال اروپا حرکت کند. اینکه اتحادیه اروپا اکنون موضع متفاوتی از آمریکا گرفته است به خاطر چند دلیل است. اول آنکه گسلی بین آمریکا و اروپا از مدتها قبل به وجود آمده بود. دلیل دیگر هم این است که اتحادیه اروپا هنوز از زیر بار سنگین بحران ۲۰۰۸ رها نشده است. این در حالی است که اروپا در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما در آمریکا توانست تا حدی این بحران را سر و سامان دهد.
بیگدلی می‌گوید: به خاطر این بحران اتحادیه اروپا نیاز به بازار دارد و بازار ایران با توجه به جمعیت و الگوی مصرف اروپا بازار مساعدی است. از این نظر اتحادیه اروپا نمی‌خواهد با تهدید و تنبیه آمریکا بازار ایران را از دست بدهد. بنابراین احتمالا در یک ماه آینده جلسه ۱+۵ تشکیل شود و از ایران خواسته می‌شود تغییرات در برجام را بپذیرد.
اروپا از آمریکا جدا نمی‌شود
بیگدلی معتقد است: اجماعی که از سوی اتحادیه اروپا علیه ترامپ وجود دارد به صورت موقت است. او می‌گوید: اروپایی‌ها به صورت اصولی از آمریکا فاصله گرفته اند تا مقهور تصمیمات ترامپ که بر اساس الگوهای دیپلماتیک نیست نشوند. او ادامه می‌دهد: آمریکا در نقطه‌های حساس صنعتی در اروپا سرمایه گذاری کرده است. به همین خاطر اتحادیه اروپا نمی‌تواند از آمریکا جدا شود.
منبع: فرارو
